ŞERH-İ DÎVÂN-I ALÎ / ŞERHU DÎVÂNİ ALÎ
Hz. Ali'nin şiirlerinin şerhi
Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi (d. Recep 1131/Mayıs-Haziran 1719 - ö. 10 Şevval 1202/14 Temmuz 1788)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Müstakim-zâde Süleyman Sadeddin Efendi'nin (d. 1131/1719 - ö. 1202/1788) Hz. Ali'nin şiirlerini şerh ettiği eser. Eserin baş taraflarında İstanbul’da kadılık yapmış olan Neyli-zâde Muhammed Hamid, Bursa’da aynı görevde bulunmuş el-Hac İbrahim Hanif, Seyyid Abdullah Haşim-zâde, Defter-i Hakânî eminlerinden Mir Süleyman, Vak’a-nüvis Muhammed Hâkim, Ali bin Şeyh Muhammed el-Huseyni, Şeyhü’I-İslâm Salih Efendi-zâde Muhammed Emin, Müftü Piri-zâde Osman ve Rumeli kazaskerlerinden Muhammed Said'in takrizleri vardır.

Eserin mukaddimesinde Süleyman Sadeddin, Halvetîlik tarikatına mensup Sinan ve Sa’di Şeybanî adlarında iki samimi dost ve arkadaşından teşvik gördüğünü ve onların ısrarıyla Hazret-i Alî Dîvânı’nı tercüme edip açıklamaya başladığını söyler. Eserin başında 330 maddelik tematik bir fihrist bulunmaktadır. Tematik fihriste göre şiirlerdeki konu sayısı 185'tir. Bu başlıklardan bazıları âl-i aba, tekfîn-i nebevî, ahvâl-i Bilâl-i Habeşî, Mersiye-i Zehrâ vb. şeklindedir (Şerh-i Dîvân-ı Alî [yz.]: 6b-11a).

Yazar bu eseri 22 Cumâde’l-ûlâ 1183/24 Eylül 1769 tarihinde şerh etmeye başlamış ve 1 Cumâde’l-ûlâ 1186/30 Haziran 1772 tarihinde tamamlamıştır. Kitabın bitim tarihini gösteren iki terkip vardır ki bunlar "Tulûu’l-hatm ve Huve'l-tevzi’l-azim" dır. Bunlar ebced hesabıyla eserin bitimine düşürülmüş tarihlerdir.  

Hz. Ali Dîvân’ının Müstakim-zâde tarafından yapılan manzum tercüme ve açıklamasının orijinal adı Şerhu Dîvâni Alî'dir. Şerif Murtaza (966-1044) tarafından Arap alfabesindeki harf sırasına göre düzenlenmiş ve belli bir sıra dâhilinde sunulmuştur.  Müstakim-zâde’nin kaleminden çıkmış nüsha, İstanbul’da, Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Bölümünde 2780 numarada kayıtlıdır. Ayrıca Mısır Milli Kütüphanesi, nr: 86, 4795, Ankara Milli Kütüphane, Yz. A 4938, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, EH. 1631'de de nüshaları görülmektedir. Eser, 1255/1839 tarihinde Bulak’ta eski harfli olarak basılmış ve Şâkir Diclehan tarafından da sadeleştirilerek yayımlanmıştır (1981).

Müellifin biyografisi için bk. "Müstakîm-zâde Süleyman Sadettin". Türk Edebiyatı eserler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustakimzade-suleyman-sadeddin

Eserden Örnekler


Veşyebüke kad nezâ bürede'ş-şübâb

Aslında mâ istifhâmdur. Harf-i cer duhûlünde elif hazf olunmak kavâ'idddendür. Nezâ soyundu yani libâsını çıkardı dimekdür. 

Me'âl-i Makâl : Niçeye dek bu aşk-bâzîlık dâmenini tutup çekersin pîrlik geldi. Geçlik libâslarını soydı çıkardı yani sakalından ol câme-i siyâhı selb eyleyüp beyâz vücûd gibi ol libâs-ı civânîden uryân kaldı. Agardı mûy-ı rîş ve gönül dünyâya kanmazsın. Sabâh oldı dahı sen hâb-ı gafletden uyanmazsın. Tercüme: Tâbekey bu vâdî-i aşk-ı mecâzîde kavs-i pîrîden güşâd olmakdadur tîr-i şitâb (Şerh-i Dîvân-ı Alî [yz.]: 44b).

Kaynakça


Atila, Vedat (1990). Hazreti Ali Divanı. Ant Yay.

Diclehan, Şâkir (1981). Hazret-i Ali Divanı. İstanbul: Ana Yay.

Şerh-i Dîvân-ı Alî (yz). Ankara Milli Kütüphane. Yz. A 4938.

Atıf Bilgileri


Aksoyak, ismail. "ŞERH-İ DÎVÂN-I ALÎ / ŞERHU DÎVÂNİ ALÎ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-divan-i-ali-serhu-divani-ali. [Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TUHFETÜ'L-HATTÂTÎN Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi Doç. Dr. Kadri Hüsnü Yılmaz
Görüntüle
2 DEVHATÜ’L-MEŞÂYİH Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
3 ZEYL-İ HAMÎLETÜ'L-KÜBERÂ Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ TÂCİYYE Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 TERCEME-İ KÂNÛNÜ’L-EDEB Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi abdullah muaz güven
Görüntüle
6 DURÛB-I EMSÂL Müstakîm-Zâde Süleyman Sadeddin Efendi Selcan Teke
Görüntüle
7 ISTILÂHÂT-I Şİ'RİYYE Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 ŞERHU DÎVÂNİ ALÎ EL-MURTAZÂ Müstakîm-zâde Süleyman Sadeddin Efendi Dr. Davut Ertem
Görüntüle
9 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
10 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
11 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
12 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
13 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
14 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
15 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
16 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
17 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
18 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle