Edirne Mevlevîhânesi Şeyhi Yûsuf Sîneçâk’ın Mesnevî’den 35 konuda 366 beyit seçerek oluşturduğu eseridir. Cezîre-i Mesnevî ikisi manzum olmak üzere toplam beş adet şerhe konu olmuştur. Abdülmecîd Sivasî, İlmî Dede’nin ardından ikinci şârih konumundadır. Sivasî, Cezîre-i Mesnevî’yi, Hz. Mevlânâ’nın sülûk tecrübesinin ürünü olan inci ve cevherleri tasnif edip bir araya getiren bir seçki olarak değerlendirmiştir.

Cezîre-i Mesnevî’yi 1011 yılı Rebîulevvel ayının ortalarında/Eylül 1602 İstanbul’da mensur olarak şerh eden Sivasî, kendinden önceki İlmî Dede şerhini merkeze alsa da özgün bir şerh ortaya koymuştur. İlmî Dede’nin şerhi varken kendisinin tekrar böyle bir şerhe teşebbüste bulunma gerekçesi, ilk şerhin bazı kısımlarının muhtasar oluşudur. Muhammed Nazmî Efendi her iki şerhi kıyâs ederken İlmî Dede şerhini “makbûl ve ma‘kûl” şeklinde nitelerken Sivâsî şerhini, “nazîri muhâl, misli gayr-i ihtimâldir.” şeklinde tavsif etmiştir. Sivasî’nin, Mesnevî’de geçen beyitlerin hangi âyet veya hadise tekâbül ettiğini göstermek istemesi, devrindeki Kadızâdeliler’in sûfîlere yönelik ithamlarına cevap verme düşüncesiyle alakalı olmalıdır.

Sivasî’nin şerh usûlü genel itibariyle öncelikle ilgili beytin sarf ve nahiv yönünden incelenmesi, “ma‘nâ” ifadesinin ardından da beytin tercüme ve şerh edilmesi şeklindedir. Şarih yer yer “fasl”, “suâl” ve “cevâb” şeklinde tartışmalı konulara da temas etmiştir. Sivasî şerhinin muhatap kitlesi, Farsça ve Arapça bilen ve de ilimden behresi olan yüksek zümredir. Vahdet-i vücûda kâil bir sûfi olarak Sivâsî, şerhinde İbnü’l-Arabî’den de bahseder ve onu muhakkik bir sufi diye niteler. O, Muhyiddîn-i Arabî’nin Arapça Fusûs’ta, Hz. Mevlânâ’nın Farsça Mesnevî’de ve Yûnus Emre’nin Türkçe Dîvânçe’de farklı dillerde ancak aynı hakikatten bahsettiklerini belirtir. Şerhte iki farklı dil kullanımı dikkat çeker. Giriş ve dua kısımlarında Arapça ve Farsça kelimelerin yoğunluğu ve oldukça ağır, ağdalı bir dil, şerh kısmında ise sade ve on yedinci yüzyıl Osmanlı Türkçesi’nin dil özellikleri görülür. Ayrıca tercüme edilmeden olduğu gibi Arapça verilen pasajlar da dikkat çeker.

Sivâsî’nin şerhinin diğer Cezîre-i Mesnevî şerhlerine nazaran dikkat çekici bir diğer yönü kaynaklarının zenginliğidir. Şârih, gerek İslâmî ilimlere gerekse edebiyat ve lügate dâir pek çok kaynaktan istifâde etmiştir. Kur’ân-ı Kerîm ve hadislerden başka, önde gelen Ehl-i sünnet âlimlerinin eserleri, tasavvuf klasikleri, sözlükler ve özellikle Farsça tasavvufî muhtevalı edebî eserlerden yapılan iktibaslar dikkat çekmektedir. Ayrıca kendisinin 30 adet Türkçe şiiri bulunmaktadır.

Sivâsî şerhinin bilinen beş adet nüshası vardır. Bu da şerhin fazla tanınma imkânı bulamadığını göstermektedir. Şerh üzerine Seda Uysal Bozaslan (2016) ve  Fatıma Aydın (2019) tarafından iki ayrı doktora tezi hazırlanmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. “Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyhi-abdulmecid-sivasi