Şeyh Gâlib olarak tanınan Muhammed Es‘ad Dede'nin (d. 1171/1757- ö. 1213/1799) XVI. yüzyıl Mevlevî şairlerinden Yûsuf-ı Sîneçâk (ö. 953/1546) tarafından yazılan Cezîre-i Mesnevî’nin mensur şerhi olan eser. Yûsuf-ı Sîneçâk, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin (ö. 672/1273) 26000 beyit tutarındaki Mesnevî’sinden, aralarında anlam bütünlüğü olan 366 beyti seçmiş, adını da Mesnevî’de yer alan bir beyitten alıp Cezîre-i Mesnevî diye koymuştur. Bu eser, özellikle Mevlevîler arasında çok beğenilmiş ve okunmuştur. Yûsuf-ı Sîneçâk, herhalde o dönemlerde Mesnevî gibi hacimli bir eseri herkesin, özellikle avamın elde etmesi ya da satın alarak okuması yahut böyle hacimli bir eseri sıradan okuyucuların sabırla okuyup bitirmesinin güçlüğünü göz önüne alarak eserini kaleme almış; böylece Mesnevî’yi elde edip okuyamayanların, Cezîre-i Mesnevî’yi bulup okuyarak yahut istinsah ederek Mevlânâ’nın bu dev eseri hakkında bilgi sahibi olmalarına ve bu arada tasavvufun deryasına girmelerine zemin hazırlamıştır. Yûsuf-ı Sîneçâk’ın yaptığı bu seçme, Mesnevî’nin bir hulâsası mahiyetindedir. Bu esere birçok şerh yapılmıştır. Bu şerhlerin en önemlilerinden biri, Şeyh Gâlib tarafından yazılan Şerh-i Cezîre-i Mesnevî adlı eserdir.

Şerh-i Cezîre-i Mesnevî'nin birçok yazma nüshası bulunmaktadır: Süleymaniye Kütüphanesi Hâlet Efendi Bölümü 27 ve 183; aynı kütüphanenin Darülmesnevî Bölümü 187; Topkapı Sarayı Müzesi’nin Yeniler Bölümü 177; Millet Kütüphanesi Ali Emiri Bölümü 856 numara ile kayıtlı nüshalar.

Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’nin nüshaları karşılaştırılarak eserin tenkitli metni hazırlanmış ve iki defa yayımlanmıştır (Karabey vd. 1996; Atalay vd. 2007).

Şairin/Yazarın biyografisi için bk. "Şeyh Gâlib, Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyh-galib-mehmed