- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fedâî, Abdürrahîm - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Oğuz Yılmaz
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:16/06/2022
ŞERH-İ BEYT-İ HÂFIZ ŞİRÂZİ
beyit şerhiFedâî, Abdürrahîm (d. ? - ö. 1303/11886)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fedâî mahlaslı Prizrenli Abdürrahîm b. Ali (d. ? - ö. 1303/1886) tarafından: “Elâ yâ eyyühe’s-sâkî edir ke’sen ve nâvilhâ / Ki ʻışk âsân numûd evvel velî üftâd müşkilhâ” mısraʻlarından müteşekkil Hâfız-ı Şîrâzî (ö. 792/1390?) Dîvân’ının ilk beytine yapılan şerhi içeren eser. Şerhin tespit edilebilen tek nüshasının Millî Kütüphane, Yz A 4386/15 demirbaş numarasında kayıtlı olduğu belirtilmiştir (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 85).
Fedâî’nin, Hâfız’ın beytine yaptığı şerhte diğer Türkçe eserlerine nazaran biraz daha ağdalı bir kelime kadrosu/dil ve üslup kullandığı söylenebilir. Eseri telif etmesindeki sebebe değinmeyen şârih, beyti anlamlı parçalara ayırmış ve beytin Farsça olmasının da etkisiyle öncelikle bu parçaların tercümesini yapmıştır. Bazı parçaları, şerh/yorum katmanıyla iç içe tercüme ettiği de görülmektedir.
Fedâî, beyti teşbihlere, sembol ve remizlere de yer verip genel itibarıyla tasavvufî zemine oturtarak şerh etmiştir. Bu bağlamda o şerhin muhtevasını; ehadiyyet, vâhidiyyet, rubûbiyyet, insân-ı kâmil, sâkî, ke’s (kadeh) ʻayn, ayna, Hak, enfüs, âfâk, tecellî, hüsn, şühûd, aşk-âşık-maʻşûk, hubb-mahbûb, vahdet-kesret, âlem, mâ-sivâ, hicâb, temkîn, sûret, makʻad-i sıdk, zât, sıfât, cemâl, kemâl, sır, vücûd/varlık, melâmet, makâmât, seyr ü sülûk, vuslat, firkat, cehalet, küfr, şirk, hakikat, nûr, hüviyyet, mürşid, kâbe kavseyn gibi bağlam yönünden özellikle vahdet-i vücûd doktriniyle ilişkili kavramlar/ıstılahî unsurlar çerçevesinde kurgulamıştır.
Şerh, bir tebliğ (Güleç 2016: 189-200) ve kitap çalışmasında (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 84-87) ele alınmıştır. Bu çalışmalarda şerhin metnine de yer verilmiştir.
Şârihin biyografisi için bk. "Fedâî, Abdürrahîm". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fedai-abdurrahim.
Eserden Örnekler
Elâ sen âgâh ol Yâ eyyühe’s-sâkî ey sâkî yaʻnî ey mücellâ-yı hüsn-i ehâdiyyet olan sûret-i âdem ki ʻayn-ı hakdır ve kitâb-ı mutlakdır ve mecmaʻ-i ezvâk-ı enfüs ü âfâkdır ra’eytü Rabbî fî sûreti şâbbin emrede kavline misdakdır Edir ke’sen sen ey mücellâ-yı hüsn döndür kadeh gibi olan tecelliyyât-ı hüsnüni ki kâffe-i zerrât âfâk u enfüsde ʻaynen meşhûddur ve tafsîlen mer’îdir ve ehl-i nazara mukarrerdir ve zevi’l-ezvâka me’zûktur ve ʻâşık u maʻşûkta hüveydâdır Ve nâvilhâ ve dahi ol ke’s-i tecelliyyâtı ve dakâ’ik-i meʻânî-i hüsni ve cilve-nümâ-yı sırr-ı şâbbı ve lezâ’iz-i mahbûb-ı rûhânîyi bana da sun yaʻnî meclis-i Kaʻbe-i zâtda ve meyhâne-i zevk-i vahdetde bulunan ʻuşşâk-ı melâmiyyeyi ve remz-i makâm-ı ʻayn-ı temkîn-i sûret-i Hudâ ve meşhed-i sırr-ı şâbbî-i Nebevî olan ricâli makʻad-ı sıdkda olanlara sen sun (Fedâî ?: 91b).
Kaynakça
Abdürrahîm Fedâî (?). Şerh-i Beyt-i Hâfız-ı Şîrâzî. Milli Kütüphane. Yz A 4386/15.
Güleç, İsmail (2016). “Abdurrahim Fedâî’nin Hâfız Dîvânı’nın İlk Beytine Yaptığı Şerhin Önceki Şerhlerden Farkı”. Uluslararası Melâmîlik ve Seyyid Muhammed Nûru’l-Arabî Sempozyumu Bildirileri. Ankara: TİKA Kültür Yayınları. 189-200.
Yılmaz, Oğuz; Anılır, Burak ve Doğan, Ender (2021). Prizrenli Abdürrahîm Fedâî Külliyatı ve Bestelenmiş İlâhileri. İstanbul: H Yayınları. 81-82.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | KASÎDE-İ NÛNİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 2 | MERÂTİB-İ VÜCÛD | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 3 | RİSÂLE-İ VEHBİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 4 | ŞERH-İ SIRR-I ENE'L-HAK | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 5 | HEDİYETÜ’L-HAC | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 6 | TERCEME-İ BEYÂN-I HAKÎKAT-İ MELÂMİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 7 | RİSÂLE-İ İRÂDE-İ CÜZ'İYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVANÇE (FEDÂÎ) | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 9 | RİSÂLE-İ 'ÎDİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 10 | TEFSÎR-İ SÛRETÜ'L-KEVSER | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
| 11 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
| 12 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
| 13 | KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı |
Görüntüle | ||
| 14 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
| 15 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
| 16 | SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
| 17 | ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
| 18 | TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
| 19 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
| 20 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle |