Molla Câmî (ö. 1492)'nin Bahâristân adlı eserinin Şem’î (ö. 1602) tarafından yapılan şerhi. Şerh-i Bahâristân, Mollâ Câmî’nin Gülistân’a benzer bir eser kaleme almak amacıyla manzum ve mensur olarak 1478’de telif ettiği Bahâristân adlı eserinin Türkçe şerhidir. Telif tarihi tam olarak bilinmemektedir. Eser, Sokullu Mehmed Paşa’ya (ö.1579) ithaf edilmiştir. Yine sebeb-i telif bölümünde III. Murad’a (ö.1595) övgü ve duada bulunulmuştur. Buna göre eser, 1574-1579 yılları arasında yazılmış olmalıdır (Akat 1999: 34). Yaklaşık 150 varak civarındaki eserin ilk varağı, mukaddimedir (Şem’î A 355: 1b-2b v.). Sanatlı nesirle kaleme alınan mukaddimede Şem’î, hamdele ve salvele bölümlerinden sonra kader ve zamandan şikayet eder. Bunun üzerine dostları, ona ferahlık verici bir işle meşgul olmasını tavsiye ederler ve Molla Câmî’nin Bahâristân’ını sadrazam için şerh etmesini önerirler. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa’ya ve III. Murad’a övgüde bulunduktan sonra uzun ve detaylı açıklamalara girmeden, sözün manasını yansıtacak özet bir şerh usulü tercih ettiğini beyan eder. Ardından Câmî’nin eserini şerh etmeye başlar.

Şerh-i Bahâristân, Câmî’nin metnine göre tertip edilmiştir. Câmî’nin eseri, mukaddime ve her birine ravza adı verilen 8 bölümden oluşmaktadır. Şerh-i Bahâristan’da bölüm başlıkları dâhil, bütün metin tercüme ve şerh edilmiştir. Eser şerhten ziyade yer yer şerh edilmiş tercüme mahiyetindedir. Bahâristân’ın mensur kısımlarına yapılan şerhe bakıldığında bu durum daha net görünmektedir. Eserde yöntem olarak, önce bir cümlenin 4-5 kelimelik Farsça kısmı alınıp ardından hemen tercümesini verilmekte, cümlenin devamındaki 4-5 kelimelik kısım alınıp yine ardından tercümesini verilerek açıklama yapılmakta; bu şekilde devam ederek bir cümlenin tamamlandığı görülmektedir. Şem'î, ihtiyaç duyduğu kelimelerin açıklamasını ve metinde hangi çağrışımla kullanıldığını belirtir. Bazen metne kendi yorumunu katar bazen de metni zenginleştiren şiir ilavelerinde bulunur. Şerh-i Bahâristân boyunca müellif tarafından pek çok minhuvat kaydı (yazma eserlerde sayfa kenarına müellif tarafından eklenen açıklama notu) düşülmüştür. Bunlar, çoğunlukla sözlük mahiyetindeki kelime açıklamalarıdır. Bazen bir ifadenin farklı nüshalarda nasıl ele alındığını belirtmekte, bazen de metinde geçen bir ifadeyi düzeltmektedir.

Türk edebiyatında Bahâristân üzerine yapılmış iki şerh bulunmaktadır (Tuğluk 2016: 50, 51). Şerh-i Bahâristân, Türk edebiyatında Bahâristân üzerine yapılan ilk şerhtir. İkinci şerh, Şem’î’nin Şerh-i Bahâristân’ından yaklaşık 300 yıl sonra Mehmed Şâkir Efendi (ö.1836) tarafından 1835 yılında telif edilen Hediyyetü’l-İrfân der Şerh-i Bahâristân adlı eserdir. Şerh-i Bahâristan’ın yurt içinde 54, yurtdışında 11 olmak üzere toplam 65 nüshası mevcuttur. Nüsha sayısı, bir eserin okunma ve beğeni kriterlerinden biri olduğu için Şem'î'nin Şerh-i Bahâristan’ının sevilerek okunan bir eser olduğu çıkarımı yapılabilir. 

Şerh-i Bahâristân’ın ilk iki ravzasının şerhi Davut Kaya tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Tam metni henüz neşredilmemiş olan Şerh-i Bahâristân, Songül Karaca tarafından yayına hazırlanmaktadır.

Şairin biyografisi için bk. “Şem’î, Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-mustafa