ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ)
seyyidlik ve ehl-i beyt
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?-ö. 1601/1010)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Seyyid Seyfullah’ın seyyidliğin ne demek olduğunu ve maruz kaldıkları haksız uygulamaları anlattığı eseri. 972/1566 yılında II. Selim döneminin başında yazılmıştır. Kütüphane kataloglarında ve mevcut yayınlarda Seyyid Seyfullah’ın eserleri arasında Şeref-i Siyâdet adıyla biri manzum, diğeri manzum ve mensur karışık olmak üzere iki farklı kitabın künyesi verilmektedir. Oysa Şeref-i Siyâdet’in manzum sürümlerinde bulunan şiirlerin tamamının mensur-manzum biçimde düzenlenmiş olan nüshalarda da yer aldığı görülmektedir. Dolayısıyla Şeref-i Siyâdet’in manzum kısımlarının ayrı bir esermiş gibi düzenlenmiş olması müstensihlerin ve Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nı eski harflerle neşre hazırlayan Mehmet Tahir Efendi’nin tasarrufu olmalıdır (Yahya Efendi Matbaası 1288/1871; Ahmed Kâmil Matbaası 1326/1908). Arzu Meral tarafından hazırlanan Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nın ilk cildinde Şeref-i Siyâdet’in manzum kısmı (2014: I/229-247), ikinci cildinde de mensur-manzum sürümü yer almaktadır (2014: II/103-143).

Manzum olan metin bir kıta ile başlar. Ardından konunun akışına uygun biçimde on mesnevi, on gazel, dört kıta ve bir Arapça beyte yer verilir. Bu şiirlerde Ehl-i Beyt muhabbeti ifade edilir. Şeref-i Siyâdet’in mensur metni ise Seyyid Seyfullah’ı babasının Silivrikapı’daki hânkâhında uzletteyken ziyaret eden bir grup seyyidin maruz kaldıkları haksızlıklardan yakınarak ondan nasihat talep ettiklerine dair bir hikâyeyle başlar. Bu ziyaretin tarihini olmasa da eserin yazıldığı yılı nüshaların sonuna düşülen kayıtlardan öğreniyoruz. 972/1566 yılında II. Selim döneminin başında yazıldığı belirtilen bu eserde Seyyid Nizamoğlu, seyyidlik meselesini ve Ehl-i Beyt'in layık olduğu ilgi ve ihtimamdan mahrum bırakılmasını eleştirel bir yaklaşımla anlatır. Seyyid Seyfullah şiirlerinde de sorunsallaştırdığı bu konuyu doğrudan girmek yerine, kendisi gibi seyyid olduğunu iddia eden daha geniş bir grubun itirazı üzerinden dillendirmeyi kurgulamıştır. Seyyidlik konusunu kurmaca tarzında hikâyeleştirdiği için eserin bazı yazma nüshalarının başında Menâkıb-ı Seyyid Seyfullah kaydı vardır. Seyyid Nizamoğlu Şeref-i Siyâdet’in mensur olarak düzenlendiği bu sürümünde, araya manzum metinleri yerleştirmek suretiyle seyyidlerin ahvâlini ve ehl-i beyte duyduğu derin muhabbeti dile getirir.

Eserin Süleymaniye Kütüphanesi Düğümlü Baba No: 310’da kayıtlı nüshası üzerine Ahmet Dinç, yüksek lisans tezi hazırlamıştır (2013).

Şairin biyografisi için bk. “Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh 

Eserden Örnekler


el-Kıssa: Hazret-i Hüseyn etfâl ü ıyâlin hazır kılup bir bir bağrına basup vedâ kılup der idi: Ey mazlûmlar bu vâdi-i gurbetde zâlimler içinde âhvâlimiz ne ola ve âkıbetiniz ne suret bula. Beyt:

Dirîgâ vâdî-i gamda kalan âvâreler sizsiz

Bu deşt-i Kerbelâda bî-kes ü bî-çâreler sizsiz

Kaçan kim asker-i a‘dâ sizi bir bir şehîd eyler

Derûn-ı sînede billâhi bağrım pâreler sizsiz

N’idem hîç doğmadı bahtım güneşi burc-ı mihnetden

Dirîgâ ebr-i zulmetde kalan sad-pâreler sizsiz

N’ola ger devlet-i dünyâ müyesser olmadı bunda

Mukarrer dâr-ı ukbâda kamu şehzâdeler sizsiz

Kıyâmet günü âzâd eylegör Seyfîyi tamudan

Resûlullâhın evlâdı olan âzâdeler sizsiz         (Meral 2014: II/108; Dinç 2013: 108).

Kaynakça


Dinç, Ahmet (2013). Şeref-i Siyadet (Gramer-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.

Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1288/1871). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Yahya Efendi Matbaası.

Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1326/1908). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Ahmed Kâmil Matbaası.

Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyatı I-II. İstanbul: Revak Kitabevi.

Atıf Bilgileri


Macit, Muhsin. "ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/seref-i-siyadet-seyyid-seyfi. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
3 CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
4 MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
5 MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
6 SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
7 DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle