- Yazar Biyografisi (TEİS)
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:972/1566
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:29/11/2021
ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ)
seyyidlik ve ehl-i beytSeyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?-ö. 1601/1010)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Seyyid Seyfullah’ın seyyidliğin ne demek olduğunu ve maruz kaldıkları haksız uygulamaları anlattığı eseri. 972/1566 yılında II. Selim döneminin başında yazılmıştır. Kütüphane kataloglarında ve mevcut yayınlarda Seyyid Seyfullah’ın eserleri arasında Şeref-i Siyâdet adıyla biri manzum, diğeri manzum ve mensur karışık olmak üzere iki farklı kitabın künyesi verilmektedir. Oysa Şeref-i Siyâdet’in manzum sürümlerinde bulunan şiirlerin tamamının mensur-manzum biçimde düzenlenmiş olan nüshalarda da yer aldığı görülmektedir. Dolayısıyla Şeref-i Siyâdet’in manzum kısımlarının ayrı bir esermiş gibi düzenlenmiş olması müstensihlerin ve Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nı eski harflerle neşre hazırlayan Mehmet Tahir Efendi’nin tasarrufu olmalıdır (Yahya Efendi Matbaası 1288/1871; Ahmed Kâmil Matbaası 1326/1908). Arzu Meral tarafından hazırlanan Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nın ilk cildinde Şeref-i Siyâdet’in manzum kısmı (2014: I/229-247), ikinci cildinde de mensur-manzum sürümü yer almaktadır (2014: II/103-143).
Manzum olan metin bir kıta ile başlar. Ardından konunun akışına uygun biçimde on mesnevi, on gazel, dört kıta ve bir Arapça beyte yer verilir. Bu şiirlerde Ehl-i Beyt muhabbeti ifade edilir. Şeref-i Siyâdet’in mensur metni ise Seyyid Seyfullah’ı babasının Silivrikapı’daki hânkâhında uzletteyken ziyaret eden bir grup seyyidin maruz kaldıkları haksızlıklardan yakınarak ondan nasihat talep ettiklerine dair bir hikâyeyle başlar. Bu ziyaretin tarihini olmasa da eserin yazıldığı yılı nüshaların sonuna düşülen kayıtlardan öğreniyoruz. 972/1566 yılında II. Selim döneminin başında yazıldığı belirtilen bu eserde Seyyid Nizamoğlu, seyyidlik meselesini ve Ehl-i Beyt'in layık olduğu ilgi ve ihtimamdan mahrum bırakılmasını eleştirel bir yaklaşımla anlatır. Seyyid Seyfullah şiirlerinde de sorunsallaştırdığı bu konuyu doğrudan girmek yerine, kendisi gibi seyyid olduğunu iddia eden daha geniş bir grubun itirazı üzerinden dillendirmeyi kurgulamıştır. Seyyidlik konusunu kurmaca tarzında hikâyeleştirdiği için eserin bazı yazma nüshalarının başında Menâkıb-ı Seyyid Seyfullah kaydı vardır. Seyyid Nizamoğlu Şeref-i Siyâdet’in mensur olarak düzenlendiği bu sürümünde, araya manzum metinleri yerleştirmek suretiyle seyyidlerin ahvâlini ve ehl-i beyte duyduğu derin muhabbeti dile getirir.
Eserin Süleymaniye Kütüphanesi Düğümlü Baba No: 310’da kayıtlı nüshası üzerine Ahmet Dinç, yüksek lisans tezi hazırlamıştır (2013).
Şairin biyografisi için bk. “Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh
Eserden Örnekler
el-Kıssa: Hazret-i Hüseyn etfâl ü ıyâlin hazır kılup bir bir bağrına basup vedâ kılup der idi: Ey mazlûmlar bu vâdi-i gurbetde zâlimler içinde âhvâlimiz ne ola ve âkıbetiniz ne suret bula. Beyt:
Dirîgâ vâdî-i gamda kalan âvâreler sizsiz
Bu deşt-i Kerbelâda bî-kes ü bî-çâreler sizsiz
Kaçan kim asker-i a‘dâ sizi bir bir şehîd eyler
Derûn-ı sînede billâhi bağrım pâreler sizsiz
N’idem hîç doğmadı bahtım güneşi burc-ı mihnetden
Dirîgâ ebr-i zulmetde kalan sad-pâreler sizsiz
N’ola ger devlet-i dünyâ müyesser olmadı bunda
Mukarrer dâr-ı ukbâda kamu şehzâdeler sizsiz
Kıyâmet günü âzâd eylegör Seyfîyi tamudan
Resûlullâhın evlâdı olan âzâdeler sizsiz (Meral 2014: II/108; Dinç 2013: 108).
Kaynakça
Dinç, Ahmet (2013). Şeref-i Siyadet (Gramer-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1288/1871). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Yahya Efendi Matbaası.
Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1326/1908). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Ahmed Kâmil Matbaası.
Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyatı I-II. İstanbul: Revak Kitabevi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
3 | CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
4 | MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
5 | MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
6 | SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |