Koniçeli Mûsâ Kâzım Paşa Külliyatı içerisinde yer alan eserin/tertibin adı. Musa Kâzım Paşa Külliyatı içerisinde, şair tarafından düzenlendiği anlaşılan ve sonda yer alan “Be-Hüseyn ü Hasan u Hayder ü Zehrâ vü Resûl / Eyle eş’ârumı Yâ Rab keremünle iclâl / Mîve-i nahl-i dilümdür ola bu âsârun / İsm ü târîh-i bihîni Semerâtü’l-İkbâl”  Sene: 1306/1888-89 (Külliyat, yk. 220) kıt’adaki Semerâtü’l-İkbâl tamlamasıyla adı ve telif/düzenlenme tarihi verilen eserin adı Semerâtü’l-İkbâl’dir.

Eser içerisindeki manzumelerin 99’u gazel, 3’ü murabba, 1’i de muhammes nazım şekliyle yazılmıştır. Eserin düzenlenmesinde; metinde yer alan gazellerin muhtevasının divan şiirindeki gazel nazım şeklinden farklılık göstermesi ve sayıca çokluğu, şairi muhtevası farklı olan manzumeleri ayrı bir isim altında toplamaya yönlendirdiği şeklinde açıklanabilir.

Esere muhteva açısından bakıldığında, kasidenin konularının artık gazelle de işlenebildiği, gazelin ve diğer nazım şekillerinin kasidenin fonksiyonunu üzerine aldığı, şairin de böyle bir değişikliği/yenileşmeyi bilinçli olarak yaptığı söylenebilir. Mûsâ Kâzım Paşa’nın Semerâtü’l-İkbâl içerisindeki şiirlerini konularına göre; tevhîd, münacât, na’t, mersiye, ramazaniye ve medhiye olmak üzere 6 başlık altında toplamak mümkündür.

Semerâtü’l-İkbâl içerisindeki gazellerinin 7’si tevhid, 10’u münâcât konuludur. 14. manzume hece vezniyle yazılmıştır. Şair, 7. manzumede mahlas olarak “Gavs” kelimesini kullanmıştır. Eserde na’t türünde 42 gazel vardır. Bunlardan ilk 32’si Hz. Peygamber için, daha sonra sırasıyla; Hz. Ebu Bekir için 1, Hz. Ali için 5, Hz. Fatıma için 1, Hz. Amine için 1, Hz. Hatice için 1, Hz. Hasan için 1 ve Hz. Hüseyin için 1 na’t yazılmıştır. Şair, 33. manzumede mahlas olarak yine “Gavs” kelimesini kullanmıştır.

Tertipte, Paşa’nın gazel nazım şekliyle yazdığı 3 mersiyesi vardır. Hz. Hüseyin için yazılan bu mersiyelerden ilki “Mersiye-i Şerîf”, ikincisi “Mersiye-i Dîger” başlıklı, üçüncüsü ise başlıksızdır. Şairin gazellerinden 2’si ramazaniye türündedir. İki manzume de 7 beyittir ve ramazanın fazileti anlatılır. Şairin Semerâtü’l-İkbâl içerisinde manzumelerinin 38’i medhiye türündedir. Bu tür manzumelerin, şairin na’t türündeki gazellerinin yanında sayısal olarak ikinci sırada geldiği görülür. Bu medhiyelerden 3’ü yazıldıkları kişiler bakımından medhiye tanımının dışında kalmaktadırlar. Bu medhiyelerden ilki Ka’be (beytü’l-‘atîk)’nin, ikincisi Kadir Gecesi (leyletü’l-kadr)’nin, üçüncüsü de Hz. Peygamber’in doğum gecesinin (leyle-i mevlûd) övgüsüne ayrılmış manzumelerdir. Bundan başka 3’ü ashab-ı kiramdan; Hz. Hüseyin’e 1, Hz. Rukiye’ye 1 ve Hz. Ebu Bekir’e 1 medhiye vardır. Geriye kalan 32 medhiye tarikat uluları için yazılmıştır. Bunlar sırasıyla şöyledir: Veys el-Karanî, Hasan el-Basrî, Habîb-i Acemî, Dâvûd-ı Tâ’î, Ma’rûf-ı Kerhî, Sırrî-i Sakatî, Cüneyd-i Bağdâdî, Pîr Hazret-i Abdulkâdir el-Geylânî, Ahmed Er-Rufâ’î, Pîr Necmüddîn-i Kübrâ, Şihâbüddîn-i Suhreverdî, Pîr Ebû Medyen, Muhyiddîn el-Arabî, Pîr Seyyid Alî Ebu’l-Hasan-ı Şâzelî, Ahmed el-Bedevî, Mevlânâ-yı Rûmî, Seyyid İbrâhîm-i Desûkî, Sa’düddîn-i Cibâvî, Pîr Hâcî Bektâşî Velî, Şâh-ı Nakşbend, Yahyâ-yı Şirvânî, Pîr Hâcî Bayram-ı Velî, Pîr Zeynüddîn-i Sâfî, Pîr İbrâhîm-i Gülşenî-i Heybetî, Sünbül Sinân-ı Merzifonî, Ahmed Şemsüddîn-i Saruhanî, Pîr Şabân-ı Velî, Pîr Hüsâmüddîn-i Uşşâkî-i Buhârî, Pîr Azîz Mahmûd-ı Hüdâyî, Mısrî, Pîr Nûrüddîn-i Cerrâhî, Mustafâ el-Bekrî.

Bu manzumelerden 3’ü murabba, 1’i de muhammes nazım şekliyle yazılmıştır. Semerâtü’l-İkbâl içerisinde 10 gazel, musammat gazeldir. Bu musammat gazellerin tamamında tüm beyitlerde iç kafiye vardır. Ayrıca 14. manzume 7+7=14’lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.

Eserin yeni harfli metni Bardakçı (2007) tarafından yayımlanmıştır.

Şâirin biyografisi için bk. “Kâzım Paşa, Mûsâ Kâzım, Koniçeli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kazim-pasa-musa-kazim-koniceli