Selîm-nâme, Sultan Selîm’in emriyle İdrîs-i Bitlîsî’nin Farsça kaleme aldığı ve genel itibariyle Heşt Bihişt’i andıran mensur eser. Eser, Sultan Selîm’in hayatını, icraatlarını ve ölümüne kadar geçen olayları konu edinmiştir. Yarım kalmış olan çalışma, Kânûnî’nin emriyle vefatından sonra Bitlîsî’nin oğlu Ebülfazl Mehmed Efendi tarafından uzun süren bir çabanın neticesinde tamamlanmıştır (Akçay 2021).

Vural Genç, Şehabeddin Tekindağ’a dayanarak (1970) Selîm-nâme maddesinde Ebülfazl’ın derlediği nüshada babasının son günlerini de anlattığını belirtmiştir. Ebülfazl’ın derleyip telif niteliği kazandırdığı bu eser, manzum ve mensur karışık bir şekilde yazılmış olup eserin yeni adı Selîm Şâh-nâme olarak tespit edilmiştir (Genç 2007: XXIV). Öyleyse bizzat Bitlîsî tarafından yazılmış, ancak müsvedde halinde kalmış Selîm-nâme ile (Kırlangıç 1995: 34) oğlu Ebülfazl’ın derleyip eklemeler yaptığı Selîm Şâh-nâme iki ayrı eser olarak değerlendirilmelidir. Ancak bu karışıklığı konuyla ilgili yapılmış olan çalışmalarda da görmek mümkündür (Yüksel yty). Bitlîsî’nin Selîm-nâme’siyle oğlu Ebülfazl’ın Selîm Şâh-nâme’sini ayrıştırmaya yönelik kapsamlı bir çalışma yapılmıştır (Aksoy 2021). Bu çalışmada Bitlîsî’nin eseri ile Ebülfazl’ın eserinin sınırları, öncekinin sonrakine kaynaklığı belirlenmeye çalışılmış, iki eserin içeriği adeta cümle cümle ayrıştırılmıştır. Selîm-nâme’nin mensur bir eser olduğu belirtilmiştir (Aksoy, 2021: 28). Ancak diğer mensur eserlerinin çoğunu oldukça süslü, sanatlı ve manzum metinlerle karışık olarak yazan Bitlîsî’nin Selîm-nâme’yi sadece mensur olarak yazması onun edebi şahsiyeti açısından olağan bir durum değildir.

Selîm-nâme’nin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan Kitaplığı, 1540 arşiv numaralı nüshası 37 varaktan müteşekkildir. Müellifinin Sultan’ın ölümünden kısa bir süre sonra hastalıktan vefat etmesi de göz önünde alındığında, eserin 1520 yılının sonunda tamamlanmamış olarak bırakıldığı anlaşılacaktır. Eser, Sultan Selîm’e sunulmak üzere telif edilmeye başlanmışsa da hem Sultan’ın hem de müellifin ömrü buna yetmemiştir (Aksoy 2021: 18). Selîm-nâme, Sultan Selîm’in Trabzon valiliğinden başlayıp saltanata geliş serüvenini, Çaldıran Savaşı, Mısır’ın fethi başta olmak üzere Sultan’ın savaşlarıyla mücadelelerini ve bu dönemdeki olayları kronolojik sıraya göre anlatan tarihî bir eserdir (Aksoy 2021: VIII). Başında yer alan fihrist, Selîm-nâme’yi Ebülfazl’ın Selîm Şâh-nâme’sinden ayırmaktadır. Fihristte Sultan Selîm’in tahta oturduğu 918/1512 tarihinden 924/1518 yılının sonuna kadar geçen süredeki olaylar hakkında başlıklar yazılmıştır (Aksoy 2021: 25, 54).

Selîm-nâme’de kısa bir mukaddimeden sonra “Sânihât” kısmı gelmiş, bu kısmın da altında 23 başlıktan oluşan bir fihriste yer verilmiştir (Aksoy, 2021: 32). Selîm-nâme, Arapça, Farsça kelimeler yanında az da olsa Türkçe kelimelerle mensur olarak yazılmış Farsça bir eserdir. Arkaik Farsça ve Arapça kelimelere sıkça yer verilmiştir. Eser baştan başa uzun cümleler yanında sanatlı ifadelerle ve süslü bir üslupla yazılmıştır. Selîm-nâme, İran Şahı’nın mezhep eksenli yaptığı savaşın etkileri yanında ortaya çıkan ayaklanmalara karşı Sultan’ın aldığı sert önlemleri, bütün bunlara şahitlik eden müellifin bizzat gözünden vermesi açısından önemlidir (Aksoy 2021: 33-34).

Bitlîsî’ye ait Selîm-nâme’nin iki nüshası tespit edilmiştir. 1328 tarihli nüshanın tarihsiz olan ilk nüshadan istinsah edildiği anlaşılmıştır (Aksoy 2021: 34). Eser hakkında bir doktora (Kırlangıç 1995) ve iki yüksek lisans (Hatunoğlu 1998; Aksoy 2021) çalışması yapılmıştır. Yukarıda bahsi geçen Selîm-nâme ile Selîm Şâh-nâme hakkında yapılan çalışmaların dolaylı olarak birbirleriyle çok yakından ilişkili olduğu unutulmamalıdır.

Müverrihin biyografisi için bk. "İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi