SELÂMETÜ'L-İNSÂN FÎ MUHÂFAZATİ'L-LİSÂN
mensur sözlük
Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi (d. 1099/1688 - ö. 1156/1743)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tezkire yazarı, divan şairi ve hattat Mirzâzâde Mehmed Sâlim Efendi (d. 1099/1688 - ö. 1156/1743) tarafından yazılan Arapça sözlük. Bir mukaddime, on iki bölüm ve bir hâtime kısmından oluşan Selâmetü’l-İnsân fî Muhâfazati’l-Lisân'da kimi sarf ve nahiv konuları ele alınmışsa da ağırlıklı olarak eser bir sözlük çalışmasıdır. Eldeki üç nüshasına göre eserin isminde ufak bazı farklılıklar bulunmaktadır (bk. Sula 2018: 19). 

21 Cemâziyelâhir 1142/11 Ocak 1730 tarihinde yazılmaya başlanan eser, 21 Şaban 1142/11 Mart 1730 tarihinde tamamlanmıştır. Eser besmele, hamdele ve salveleye hasredilen yarım sayfalık bir kısımdan sonra yazarın sebeb-i telif bölümüyle başlayıp dönemin sadrazamı Damad İbrahim Paşa'nın övgüsüyle devam eder. Bu giriş bölümlerinden sonra mukaddime kısmında sülâsî bablara ait özet bilgilere yer verilir. 1-11. bölümlerde Arap dilinde müteaddî ve lâzım özelliği olan fiiller; "fe'ale" ile "ef'ale", sadece "ef'ale" ya da "fe'ale" kalıbında kullanılan fiiller, zıt anlamlı fiiller ile isimler, itbâ', müzâvece, kalb, ibdâl, terhîm ve tasgîr konuları ile bunlara ait örnekler ve bilginlerin bu konudaki görüşleri; iki şekilde okunduğu hâlde tashîf olmadığı kabul edilen lafızlar, pelteklik sebebiyle iki şekilde telaffuz edildiğinde hatalı okuma olarak görülmeyen kelimeler ile örnek kelimeler eşliğinde müzekkerlik ve müenneslik konuları ele alınırken 12. bölümde Se'âlibî'nin (ö. 429/1038) Fıkhu'l-Lüga'sından seçme bölümlere yer verilmiştir. Hâtime bölümünde ise nahiv ve sarf konularının dışında muhtelif mevzular işlenmiştir (Sula 2018: 9).

Üç nüshası tespit edilen Selâmetü’l-İnsân fî Muhâfazati’l-Lisân, Murat Sula tarafından tahkik edilmiş ve yayınlanmıştır (2018).

Şairin biyografisi için bk. "Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salim-mirzazade-mehmed-emin-efendi 

Kaynakça


Mirzazade Mehmed Salim Efendi (2018). Selâmetü’l-İnsân fi Muhâfazati’l-Lisân. (Thk. Murat Sula). İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM).

Atıf Bilgileri


Yazar, Sadık. "SELÂMETÜ'L-İNSÂN FÎ MUHÂFAZATİ'L-LİSÂN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/selametu-l-insan-fi-muhafazati-l-lisan-tees-1519. [Erişim Tarihi: 04 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TEZKİRETÜ’Ş-ŞU’ARÂ (SÂLİM) Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle
2 DÎVÂN (SÂLİM) Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Prof. Dr. Hüseyin Güfta
Görüntüle
3 NEYLÜ'R-REŞÂD FÎ EMRİ'L-CİHÂD Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Dr. Öğr. Üyesi Şule ERASLAN
Görüntüle
4 IKDÜ'L-CÜMÂN FÎ TÂRÎH-İ EHLİ'Z-ZAMÂN TERCÜMESİ (SÂLİM) Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 MÂHİYYETÜ'L-ÂŞIK / MÂHİYYETÜ'L-UŞŞÂK Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Prof. Dr. Cafer MUM
Görüntüle
6 TERCÜME-İ LUGAT-I VASSÂF (SÂLİM) Sâlim, Mirzâ-zâde Mehmed (Emin) Efendi Prof. Dr. Cafer MUM
Görüntüle
7 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
8 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
9 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
10 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
13 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
14 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
15 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
16 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle