ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
mesnevî, menakıbname
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d.935/1528-ö.1014/1605?/1608?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muhyî-i Gülşenî'nin dört halife, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve Hz. Zeynelabidin’in menkıbelerini anlattığı manzum mesnevîsi. Eser, giriş, konunun işlendiği gelişme ve hatime (bitiş) bölümleriyle klasik mesnevî tarzına büyük oranda uyum gösterir. Giriş bölümünde tevhid, münacat, na’t, padişaha övgü, sebeb-i telif ve Peygamberimizin bazı mucizeleri anlatılır. Gelişme bölümü birbirinden farklı 24 hikâye ve hikâyelerin sonunda Muhyî’nin kendisi için yaptığı dua ile sonlanır. Hatime (bitiş) bölümünde ise eser sahibi, yaşadığı yer  ve dönem  hakkında  şair tarafından verilmiş önemli bilgilere ulaşılır. Bu bilgilerden yola çıkarak eserin Sultan III. Murad zamanında yazıldığı ve ona ithaf edildiği; karşılığında ise hayatının son zamanlarında içine düştüğü fakirliğe çözüm bulunmasını istediği anlaşılmaktadır.

1501 beyit, 62 yaprak, 13 satırdan oluşan eser  harekeli nesih ile kaleme alınmıştır. İçeriğinden dolayı dinî ve tasavvufî kavramlar çoktur. Buna bağlı olarak da Arapça kelimelerin oranı oldukça fazladır. Konya Mevlana Müzesinde tek nüsha olan eser Arap harfleriyle ve aruzun mefâîlun / mefâlun / feûlun  vezniyle yazılmıştır. Son hikâyenin anlatıldığı bölüm ise fe‘ ilâtün / mefâ‘ilün / fe‘ilün veznindedir.

Eser üzerine iki yüksek lisans (Ulusoy 2014, Kale 2016) ve bir doktora çalışması (Çelik 2014) yapılmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. "Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh  

Eserden Örnekler


Bana sen mâr-ı nefsi ejder etme

Gönül gencinde İblîs’e yer etme 

Anun körligine tâ kim ilâhî

Görem eltâfunı bî-had kemâhî

Zamânında o şâh-ı ‘adl ü dâdın

Deminde hazret-i sultân Murâd’ın   

Baba şehridir adı ol yirün

Vatanıydı şehâ peder pîrün

Şehd-i Ebrâr’unı o sultâne

Tuhfe itsek varup fakîrâne 

Faķr-ıla faķa kârum olmuş idi

Mâ-bihi’l- iftihârum olmuş idi 

Bahr-ı ‘ilme olur idüm gavvâs

Çıķarurdum neçe cevâhir-i hâs (1455) (Çelik 2014: 1380-1476)

Kaynakça


Abdülbaki Gölpınarlı (1978). Mevlānā Müzesi Yazmalar Kataloğu. C. 2. Ankara: TTK Yay.

Bursalı Mehmet Tahir Efendi. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yay.

Canım, Rıdvan (1995). Edirne Şairleri. Ankara: Akçağ Yay. 

Çelik, Nülüfer (2014). Muhyî-i Gülşenî, Şehd-i Ebrâr: (Dil İncelmesi-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Kale, Zehra (2016). Muhyî’nin Şehd-i Ebrâr İsimli Manzum Dört Halife Menâkıbnâmesi (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.

Koç, Mustafa (2005). Baleybelen. İstanbul: Klasik Yay.

Ulusoy, Ceren (hzl.) (2014). Muhyî-i Gülşenî'nin Şehd-i Ebrâr Mesnevisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.

Yazıcı, Tahsin (1982). Menâkıb-İbrâhîm-i Gülşenî. Ankara: TTK Yay.

Atıf Bilgileri


ÇELİK, Nülüfer. "ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/sehd-i-ebrar-muhyi-i-gulseni. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
2 KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
3 GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) Halvetî Muhyî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
5 MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
6 MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Faruk Sönmez
Görüntüle
7 ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Doç. Dr. Berat Açıl
Görüntüle
10 GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
11 GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
12 MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
13 NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Diğer Şule Kandemir
Görüntüle
14 AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
15 SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle