SEFÎNE-İ BELÂGAT (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ)
Mizânu'l-Belâga'nın notlandırılması
Abdurrahmân Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde (d. 1257/1841 - ö. 1322/1904)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdurrahmân Süreyyâ'nın belâgate dair eseri. Abdurrahmân Süreyyâ, 200 sayfadan oluşan bu eseri, daha önce kaleme aldığı belagat kitabı olan Mizanü’l-Belâga’da eksik bıraktığı ya da daha sonradan hatırına gelen konuları tamamlamak için aldığı notları bir araya getirmek üzere telif etmiştir (Başkal 2011: 15). Eserde Mîzanü’l-Belâga’ya sayfa numarası verilerek göndermeler yapıldıktan sonra ilgili konuya dair açıklamalar yapılmaktadır. Hz. Muhammed’in soyuyla ilgili bilgilerin verilmesiyle başlayan eserde, Abdurahman Süreyya, edeb ve edip kavramları ekseninde edebiyatı açıklar, tenkit konusunu tartışır. Daha sonra sırasıyla keyfiyyât-ı mahsusa, ism-i mana, kemmin havassı, izafe, izafenin aksamı, rabıta-yı zamâniyye, vav-ı atıfe, hemze ve hemzenin resm-i hattı, cem-i müzekker-i salim gibi geleneksel gramer konuları ele alınmaktadır (Başkal 2011: 116).  Abdurrahman Süreyya, eserinde ele aldığı konular için çoğunlukla divan şairlerinden bazen de Tanzimat devri şair ve yazarlarından örnekler verir ancak bu örneklerdeki yanlış kullanımları tenkit etmekten de geri durmaz. 

Sefîne-i Belâgat, Mirduhizâde Abdurrahmân Süreyyâ tarafından 1305/1887-88 yılında İstanbul’da Matbaa-yı Amire’de basılmıştır. Eser, Zekeriya Başkal tarafından neşredilmiştir (2011).

Yazarın biyografisi için bk. "Abdurrahmân Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlülüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahman-sureyya-mirduhizade

Eserden Örnekler


Mizanü’l-Belâga (sahife 68): Belâgat – mana-yı muradîyi hüsn-i ifadede şâibe-i su’i tefhîm ve tefehhümden kurtarmakdır…

Yani mütekellim mâfi’l-zamirini öyle güzel tefhîm etmeli ki muhataba ben anlıyorum fakat mütekellimde hüsn-i tefhîm yokdur, yahud - mütekellim güzel anlatıyor lakin ben anlayamıyorum – gibi şüpheler ârız olmamalıdır. Bunun içindir ki belâgati mahiyeti ile tarif etmek isteyenler – kelamda belâgat muktezâ-yı hâle mutabıkdır – derler. Mizanü’l-Belâga’nın 69. sahifesinde dediğimiz gibi muktezâ-yı hâle riâyet muhatabın, makamın, mevzu-ı bahsin hâl ve şanını nazarı itibara almakladır. Zira muhatab hâli’l-zihin midir? Mütereddid midir? Münker midir? Gabî midir? Zeki midir? Ashab-ı şehâmet ve nebâhattan mıdır? Mevzu-ı bahis dahi – umûr-ı mühimmeden mi? Müptezileden mi?

Makam: Makam-ı ta'lîm mi, makam-ı tefhîm mi? Makam-ı tâzim mi, makam-ı tahkîr mi, makam-ı taltîf mi? Makam-ı tendîd mi, makam-ı tenkid mi, makam-ı tevbîh mi, makam-ı şükür mü? Makam-ı şikayet mi? İşte buraları nazar-ı mülahazaya alınarak ona göre sevk-i kelam iktizâ eder. Elbette, gabînin hitabı başka zekinin hitabı başka, makam-ı tefhîm ve talim başka, makam-ı iknâ ve ikâ’ başkadır. Makam-ı cidd başka makam-ı hezel başkadır. Çünkü makam-ı tefhim ve talimde tekrar, makam-ı ikâ’ ve iknâda ihtisâr iktizâ eder. Buraları bilinmek için Mizanü’l-Belâga’yı sertâpâ nazar-ı im’âna almalıdır (Başkal 2011: 171).

Kaynakça


Başkal, Zekeriya (2011). Sözün Gemisi: Sefîne-i Belâgat (İnceleme-Metin). Tokat: Taşhan Kitap Yayınları.

Yetiş, Kâzım (1988). “Abdurrahman Süreyyâ, Mirduhî-zâde”. İslam Ansiklopedisi. C. I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 

Atıf Bilgileri


Kaçar, Mücahit. "SEFÎNE-İ BELÂGAT (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/sefine-i-belagat-abdurrahman-sureyya. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TA'LÎKÂT-I BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (ABDURRAHMÂN SÜREYYÂ) Abdurrahmân Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
2 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
3 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
4 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
7 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
8 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
9 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
11 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle