- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kalım Keyşi - Madde Yazarı: Tuğçe COŞKUN SEBER
- Eser Yazılış Tarihi:1259-1260
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:05/10/2021
SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA
şiirlerKalım Keyşi (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
En uzun Budist sûtralardan biri olan Buddhâvatamsaka’nın son bölümünün bir parçası.
Budist Uygur Edebiyatı içinde ele alınan bu eser, Buddhâvatamsaka’nın da çevirmeni olan Anzang tarafından çevrilmiştir. Samantabhadracaryâpranidhâna’nın kolofonundan edinilen bilgiye göre Anzang bir Hanlin akademisyenidir. VIII. yüzyılda Çin’in Tang İmparatorluğu döneminde kurulan Hanlin Akademisi, akademik ve idari bir kurumdur ve akademisyenlerin ana görevlerinden biri Çin klasiklerinin yorumlanmasıdır. Anzang, görevi sebebiyle metni 1259 Temmuz ve 1260 Temmuz tarihleri arasında Buddhâyatamsaka’dan sonra çevirmiştir.
Eserin, Institut Vostokovedenija, Turfansammlung ve Ryûkoku Üniversitesinde bulunan Otani Koleksiyonu’nda birkaç Uygurca fragmanı bulunmaktadır. Bu fragmanların Samantabhadracaryâpranidhâna’nın Çince tercümesinden çevrildiği düşünülmektedir ve fragmanlar manzum biçimde yazılmıştır. Eserin, Çince birkaç tercümesi bulunduğundan eserin hangisinden çevrildiği bilinmemektedir. 1911 yılında eserin, her biri 42 satır olan Uygurca iki kalıp baskı fragmanı Radloff tarafından tanıtımı yapılmadan yayımlanmıştır. 1958 yılında Ishinama bu yayımın Samantabhadracaryâpranidhâna’ya ait olduğunu tespit etmiş ve aynı yıl Haneda bunları tekrar yayımlamıştır. Turfansammlung’daki iki diğer Uygurca fragman ve bir kolofon ise ilk olarak 1965 yılında Arat tarafından yayımlanmıştır. Zieme ise1982 yılında Arat’ın yayımlamış olduğu bu kolofonu tekrar yayımlamış ve bununla beraber Turfansammlung’da bu eserin birkaç farklı fragmanını tespit etmiştir.
Eserden Örnekler
ülgülençsiz yorıglarta özüm yorıyu
ülgülep neng bulgulugsuz edgü nom tapıp
önüş yorıg edgü adruk içinte turup
öküş alku bügülüg küçüg ötküreyin
alp biliglig ıduk kutlug mançuşiri teg
ayagulug tolpı tüzün bodısatav teg
alku ödte olarka iyin ögretingü üçün
amtı muna buyanlarımın evirür men.
üç ödki burkanlarka öggü külegü
üzdünki teg yig atruk küsüş öritip
özeliksiz erenler yolın bulgalı
üzüksüz ol buyanlarımın evirür men
agtuk bolup isig ösüm üzülgü tuşta
alku kılınçlıg tıdıglarım yumkı tarıkıp
amıta ayusı burkan manga yügerü közü(n)üp
arduk mengilig yirtinçüte barıp turayın
(Ölçülüp-biçilmez davranışları takip ederek,
hiç bir ölçü ile bulunmaz iyi töreyi bulup,
yükseliş yolunda, iyilik ve seçkinlik içinde bulunarak,
her türlü büyü gücüne nüfuz edeyim.
Kuvvetli bilgi sahibi, aziz kutlu Manjuşrî gibi,
saygı değer Tolpı Tüzün bodhisattva gibi,
her şey daima onlar vasıtası ile öğrenildiği için,
işte ben de şimdi iyiliklerime devam ederim.
Her üç zaman burkanlarını medih ve sena eden,
yukarıdaki gibi, üstün, seçkin arzu izhar edip,
en yüksek insanların yolunu bulmak için,
ara vermeden, o iyiliklerime devam ederim.
Kendimden geçip, sıcak vücudumdan ayrılacağım zaman
her hareketime mâni olanların hepsi dağılıp,
Amitâyus burkan karşımda bana görünüp,
ben de en iyi huzur dünyasına gidip, ona kavuşayım.) (Arat 2007: 166-167)
Kaynakça
Arat, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Nr. 16, s. 162-171; Nr. 21, s. 213-215; Nr.24, s. 229-231. Tıpkıbasımlar: s. 480-485, 503, 7 levha.
Arat, R. R. (2007). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı. (çev. M. Ağca ve D. Uzunkaya). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Haneda, Toru (1958). “A Fragment of the Turkish Avatamsaka-sûtra [In Japanese] [Türkçe Avatamsaka- sûtra’nın Bir Fragmanı [Japonca]].” Haneda hakushi shigaku ronbunshû. Kyoto: 183-205.
Radloff, W. (1911). Kuan-şi-im Pusar. Eine türkische Übersetzung des XXV. Kapitels der chinesischen Ausgabe des Saddharma- pundarîka [Kuan-şi-im Pusar. Saddharma- pundarîka’nın Çince Yayımının XXV. Bölümünün Türkçe Bir Çevirisi]. Bibliotheca Buddhica 14. St. Petersburg.
Zieme, Peter (1982). “Zum uigurischen Samantabhadracaryâpranidhâna [Uygurca Samantabhadracaryâpranidhâna Üzerine].” Studia Turcologica. Memoriae Alexii Bombaci Dictata. Napoli: Istituto Universitario Orientale, Series Minor XIX: 599-609. Tıpkıbasımlar: I-IV. levhalar.
Zieme, Peter (1985). Buddhistische Stabreimdichtungen der Uiguren [Uygurca Budist Aliterasyon Kurguları]. BTT XIII. Berlin: Akademie Verlag: 162.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BUDDHÂVATAMSAKA SÛTRA | Kalım Keyşi | Dr. Gülser Ersoy |
Görüntüle | ||
2 | TÂRÂ-EKAVİMŞATİSTOTRA | Kalım Keyşi | Dr. nurdan besli |
Görüntüle | ||
3 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
6 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
7 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |