Azmî-zâde Hâletî'nin sâkî-nâme türünü tasavvufî yorumla işlediği mesnevisidir. Eserin hangi tarihte yazıldığı ve kime sunulduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, 1026/1617’den önce yazıldığı tahmin edilmektedir (Kaya 2000: 63-64). Mesnevî nazım şekliyle ve aruzun "fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûl" kalıbıyla yazılan, 1 tevhid, 15 makale ve 1 hâtimeden oluşan eserin toplam beyit sayısı farklı nüshalarda 500, 501, 515, 518 ve 520 olarak görülmekte olup bu sayı, Bayram Ali Kaya tarafından hazırlanmış olan tenkitli neşre göre 521’dir (Kaya 2000: 64). Eserine tevhid bölümüyle ve kaleme hitap ederek başlayan Hâletî, Allah’tan kendisini vahdetin saf şarabıyla neşelendirmesini, akıl ve idrâk kayıtlarından kurtararak aşk yolunda sabit-kadem etmesini diler. Birinci makalede sâkîye hitap eder, ona kendi hâlini anlatır ve şarabın özelliklerine değinir. İkinci makalede sâkînin yanı sıra onun ayrılmaz parçalarından olan şarap, kadeh ve sürâhiyi över, ayrıca türlü özelliklerini anlatır. Üçüncü makalede sâkîden yardım ister ve anlayış göstermesi hâlinde ondan güzel isteklerde bulunacağını belirtir. Dördüncü makalede mugannî ve mutribin, beşinci makalede pîr-i mugânın, altıncı makalede harâbâtın, yedinci makalede daha ziyâde mürşid-i kâmil karşılığında kullanıldığı anlaşılan şâhidin, sekizinci makalede meclis âdâbı ve rintlerin, dokuzuncu makalede zâhidin, onuncu makalede bahar mevsiminin, on birinci makalede sabahın, on ikinci makalede şarabın ve kışın vasıflarını anlatarak bu mevsimde yapılan ayş u işretten bahseder. On üçüncü makalede rintlerin gece işretleri vesilesiyle artan şevklerini, on dördüncü makalede cefâ eden feleğin ve dünyanın hâlini, on beşinci makalede dünyanın fâniliğini ve acımasızlığını anlatarak meclis erbâbını uyarmağa çalışır. Hâtime yâni eserin son bölümünde ise, Allah’tan tekrar tekrar aşk şarabını sunmasını, gönlünü, canını ve aklını köle yapmasını, gece gündüz o şaraptan neşelenip tescilli bir aşk sarhoşu olarak şöhret bulmasını diler (Kaya 2000: 65-73).

Tasavvufî nitelikli bir sâkî-nâme olan eserde, türün bütün unsurları, tasavvufî duygu ve düşüncelerin anlatılmasında birer vasıta olarak kullanılmıştır. Eserin tasavvufî karakteri daha ilk beyitlerden itibaren kendisini belli etmeye ve tasavvufî hava, tüm yoğunluğuyla kendisini hissettirmeye başlar. Şair, eserin ilk bölümünde sâkî ve şarap gibi iki önemli anahtar kelimenin çerçevesini çizmiş ve diğer bölümlerinde bu çerçeveyi teyit eden vasıflar kullanmaya devam etmiştir. Hatta bu vb. kelimelerin tasavvufî anlamlarının daha iyi anlaşılması için bilhassa teşbih ve istiarelere başvurmuştur. Örneğin eserde sâkî için kullanılan şefkatli, merhametli, himmet sahibi, imdada yetişen, tembelliği gideren vb. vasıflar, bu kelimenin tasavvuf literatündeki kimi zaman Allah, kimi zaman da mürşid-i kâmil anlamlarıyla örtüşmektedir. Şair, eserde yer alan pîr-i mugân, şâhit, mutrip, harâbât vb. ilgili diğer unsurları da tasavvufun kendine has dili ve sistemi içinde ele alıp işlemiştir (Kaya 2000: 76-77).

Hâletî’nin Sâkî-nâme'si dil bakımından, bilhassa gazel ve kıtalarına nazaran, hayli ağırdır. Bunda Sebk-i Hindî akımından etkilenmesinin de payı büyüktür. Bununla birlikte şair, sanat kabiliyeti ve üslubundaki samimiyeti ile dilinin ağırlığını hafifletmiş ve eserini akıcı bir dile kavuşturmayı başarmıştır. Eserde Arapça, Farsça kelimelerin yoğunluğu, özellikle üçlü, dörtlü zincirleme tamlamaların varlığı yanında kaçan, kanda, kanı vb. birçok Türkçe kelimeye de yer verildiği görülür. Atasözlerinin hemen hemen hiç olmadığı eserde, az olmakla birlikte bazı deyimlere rastlanmaktadır. Yine eserde bilhassa Sebk-i Hindî etkisiyle oluşturulmuş “ser-i fikr, lihâf-ı mürüvvet, teb-i fikr” vb. orijinal kullanımlar da dikkat çekmektedir (Kaya 2000: 65).

Şairin biyografisi için bk. "Hâletî, Azmî-zâde." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/haleti-azmizade