Abdülhak Hâmid Tarhan’ın yayımlanmış ilk şiir kitabı. Eser, 1879 yılında yayımlanmıştır. Hâmid, Sahra’yı, Paris dönüşü bastırmıştır. Kitaptaki şiirlerin birçoğunu Paris’te yazmıştır. Bazılarını ise daha önceleri yazmaya başlamıştır. Yurda döndüğünde bunlara birkaç tane daha ilâve etmiş, bazılarında da düzenlemeler yaparak eserini yayımlamıştır.

59 sayfa olan Sahra, 10 manzumeden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla, “Hoş-nişinân”, “Belde-güzîn”, “Mu’tekif”, “Mütehassir”, “Feragât-kâr”, “Mütesadif”, “Nevmid”, “Mazi”, “Davet” ve Ülfet’tir. Sahrada yaşayanların anlatıldığı “Hoş-nişinân” ile şehirde yaşayanların anlatıldığı “Belde-güzîn” şiirleri kitabın ismiyle ilgilidir, diğerleri değildir. “Mütehassir” daha önce Duhter-i Hindu’da yer alan “Tanaggum” manzumesinin geliştirilmiş şeklidir. Hâmid, “Feragatkâr” ile “Mutekif” şiirlerini ise Tezer ve Tarık piyeslerinde de kullanmıştır.

Kitabın ilk şiiri olan “Hoş-nişînân-köylü”, aynı zamanda kitabın da en uzun şiiridir. On sekiz nağmeden oluşmaktadır. Şiirde Hâmid, kırda yaşayanları (köylüleri) anlatır. Onların hayatlarını merak eder ve (hayalen) bir müddet onların yanında kalır. İlk nağmede, şehirli ile köylülerin kısa bir karşılaştırmasını yapar. Köylülerin rahat içerisinde ve endişesiz bir hayat yaşadıklarını, dost ve cana yakın olduklarını söyler. Buna karşın şehirliler, eziyet ve sıkıntı içerisindedirler, geçim dertleri vardır, endişeli bir hayat geçirmektedirler. Hâmid, bu karşılaştırmayı ikinci nağmede de devam ettirir ve daha önce söylediklerine ilave olarak eğlence meselesine de konuyu getirir. Köylünün bu konuda da şehirliden daha mutlu olduğunu söyler. Hâmid, üçüncü nağmede köylüyü anlatmaya başlar. Onun, nefsini hayata esir eylemediğini, söyler ve meseleyi inanç konusuna getirir. Hâmid şiirde geçim, eğlence, dünyadaki olaylar, evlenme gibi hadiselerle birlikte inanç meselesini de işler. Köylünün hanımıyla birlikte tabiatı hayranlıkla seyretmesini, oradan yaratıcıyı bulmasını en doğru, akla uygun ve diğerlerine tercih edilir bir ibadet şekli olarak verir. Allah’a bağlılığın içe ait olduğunu söyleyip din kısmını reddeder. Yani kitaba, camie, imama, cemaate gerek olmadığını söyler. Bu, üstadı Şinasi’den gelen deist, hocası Hoca Tahsin Efendi’den gelen Panteist anlayışın devamı ve tesiridir. Bunlar da bu dini görüşleri Batı’dan almışlardır. J.J. Rousseau’nun din hakkında sürdüğü görüşler de bu şekildedir. Bunlar ayrıca Hâmid’de daha sonra görülecek olan inançla ilgili değişikliklerin de ilk örnekleridir. Hâmid, altıncı nağmeyle birlikte köylünün hayatını anlatır. On beşinci nağmeye ye kadar, onların yaşadığı yerleri, evlerini, buradaki hayatlarını verir. Daha sonra meseleyi köylü kızına getirir ve dört nağme de ondan bahseder. Hâmid’in kızı anlatırken onun özellikleri olarak, iffetli ve namuslu olmasını, makyajsız olmasını, bir tek erkeği sevmesini söylemesi önemlidir.

Hâmid, bu şiirde köylülerin sakin ve huzurlu bir hayat sürdüklerini söylememektedir. Böyle devam etmelerini de istemektedir. Kendisi İstanbul’un en güzel yerlerinde doğup büyümüş ve yaşamıştır. Onun bir köy hayatını arzulaması veya köy hayatının bu hayattan daha iyi olduğunu söylemesi mümkün değildir. O Paris’te şehir hayatından ve eğlencesinden sıkılmıştır. Bu hayatı yaşayacak ekonomik duruma sahip değildir. Şehir hayatını kötüleyip köy hayatını övmesinde bunun etkisi büyüktür.

Bazı araştırmacılar Hâmid’in sahra hayatını bilmediğini söylerler. Hâlbuki Hâmid İran, Paris, Beykoz ve Çamlıca’daki hayatlarında sahra hayatını ve köylüleri gözlemleme imkânı bulmuştur. Hatıralar ve Mektuplar’da bunlarla ilgili bilgiler vardır. O zamanlar İstanbul’un fazla uzak olmayan yerleri yine bağ bostan işlerinin yapıldığı, hayvancılığın olduğu, köy hayatının yaşandığı yerlerdi. Bu yüzden Hâmid’in köy hayatını bilmemesi mümkün değildir. Sadece köy hayatı, yaşamamıştır. Bu şiire bakıldığında da köy hayatını uzaktan seyrettiği ve o şekilde bunu anlattığı açıkça görülmektedir. Bu uzaktan seyretmede annesinin Çerkezistanlı olmasının büyük etkisi vardır. Muhtemelen annesi ona oradaki köyünden ve köy hayatından bahsetmiştir. Şiirde anlatılan hayat, daha çok onların hayatına ve şiirdeki tabiat daha çok oralara benzemektedir. Yine Hâmid’in köy hayatını ve köylüleri şehirliden daha üstün bulmasında annesinin de etkisi vardır. Yüksek tabakaya mensup bir aileden olan babasının yanında cariyelikten gelen annesinin davranışları daha tutarlıdır. Hâmid, bazı eserlerinde bu durumu işlemiştir. Asaletin yüksek mevkilere mensup olanlarda değil de insanın kendi cevherinde olduğunu söylemiştir. Hâmid’in bu görüşünde J.J. Rousseau’dan etkilendiği, onun tabiat güzel, medeniyet çirkindir, kırda yaşayanlar mesut, şehirde yaşayanlar ise bedbahttır anlayışını benimsediği de söylenir. Bu görüş yanlış olmamakla birlikte Sahra söz konusu olduğunda annesinin etkisi daha ağır basmaktadır.

Kitabın ikinci şiiri; “Belde-güzin-şehirli”dir. Dokuz nağmeden oluşmaktadır. Şiirde Hâmid, bu sefer şehirlinin yaşantısını anlatır. Bunu yaparken de kendi hayat tecrübelerinden özellikle Paris’teki yaşadıklarından yararlanmıştır. İlk önce bir kadınla olan muaşakayı anlatır. Bu kadın hafif meşrep birisidir. Sıkıntısı çekilecek gibi değildir. Yüzü makyajlıdır. İnsanın canını yakar, gönlünü üzer. Onunla arkadaşlık etmek için çok paraya sahip olmak lazımdır. Hâmid; ilk nağmede bunları söyler, daha sonraki altı nağmede, bu kadınla olan ilişkiyi verir. Nasıl elde edileceğini, beraber olununcaya kadar neler yapılacağını anlatır. Sekizinci nağmede, böyle bir hayatın çok büyük fedakârlık gerektirdiğini, kolay olmadığını söyler. Hâmid, burada kapitalist sistemin güzel bir tarifini de yapmıştır: Bu sistemde paraya tapılmaktadır, bankalar mabet olmuştur, zenginler peygamberdir, balolar cennettir, kadınlar meleklerdir. Köyde yaşayanların dini yukarıda verildiği gibi iken şehirde yaşayanların dini de bu şekildedir. Hâmid, şehirliyi anlatırken sadece onun sefahatini anlatır. Bu da gösteriyor ki onu şehir hayatından sıkılması, köy hayatını arzulaması bu yüzdendir. Bu sefahati yapacak durumu yoktur, aldığı maaş buna yetmemektedir. Yoksa gerçekten köy hayatını iyi görmemektedir. Nitekim bu nağmede açıkça bunu söylemektedir. Bu durumdan şikâyet etmektedir. Dokuzuncu ve son nağmede de yine onun yasak zevk ve eğlencelere düşkünlükte bir lezzet olmadığını söylediği görülür. Tekrarlanacak olursa Hâmid, Paris’teki kötü hayatından sıkılarak bunları yazmıştır. Bunlardan sıkılmasının sebebi ise parası olmadığı için istediği şekilde bu hayatı yaşayamamaktır. Bunu yapmakla da döneminin Batı ve medeniyet hayranlığı fikrinden uzaklaşmış veya ona karşı bir söylem geliştirmiş değildir. 

Bu şiirde dikkati çekin bir özellik, Hâmid’in kokot, frank, moda, lak, jacket, tuvalet gibi pek çok yabancı (Fransızca) kelimeyi kullanmasıdır. Bu da dönemi için önemli bir kullanımdır. Araba Sevdası romanından çok önce böyle bir kullanımı hem de şiirde yapmaktadır. 

Sahra’da bunun gibi başka yenilikler de vardır. Hâmid, muhtevada yenilik yaptığı gibi, anlatımda, şekilde ve kafiyede de yenilikler denemiştir. Muhteva bakımından köy ve kır hayatı ve tabiat güzellikleri şiire konu olarak girmiştir. Bunu de şehirli diliyle anlatmıştır. Klâsik şiir dilinden ayrılmıştır. Klasik şiirdeki tabiat da terk edilmiştir. Tabiatın başka güzellikleri de şiire girmiştir. Hâmid’in Türk şiirine yaptığı yeniliklerden birisi de Batılı tabiat görüşünü şiire sokmuş olmasıdır. Sahra’dan sonra tabiat, Abdülhak Hâmid’in şiirlerinde başlıca konulardan birisi olmuştur. Hâmid, Sahra ile tabiata dini ve felsefi bir gözle bakmaya başlamıştır.

Hâmid Sahra’da klâsik şiirin mazmunlarını bırakmış, klâsik şiirin dünyasından uzaklaşmıştır. Bunun yanında şekil değişikliği de yapmıştır. Hâmid, bu şekil değişikliğini Mizancı Murad’ın tavsiyesiyle denediğini söyler. Onun şu sözü bunda etkili olmuştur: “Garplılar şiirlerine şu yolda kafiye yaparlar, sen de onu tecrübe et. Bak nasıl muvaffak olursun!..” deyince Hâmid de onun dediğini yapmıştır.

Hâmid, “Manzum terceme-i hâl”inde Sahra’yı Batı edebiyatı tarzında yazdığını söylemektedir: "Eyleyip ye’s ile bir gün cür’et / Tarz-ı garbî dedim, olsun âdet; / O zaman yazmış idim Sahra’yı 

Keşfedermişce yeni dünyâyı…" Batı edebiyatından da Byron’u taklit etmiştir. Onun açık ve anlaşılır üslûbu ile vezin ve kafiyedeki serbest, rahat tarzını kullanmıştır. Sahra ile birlikte edebiyatın yönü Batı’ya çevrilmiş, böyle de yazılabileceği görülmüş, eski edebiyatın dairesinden çıkılmış, bu tarzda yazma başlanmış oldu.

Şairin biyografisi için bk. "Abdülhak Hamit Tarhan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarhan-abdulhak-hamit