- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fennî, Hacı Mustafa - Madde Yazarı: Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Sahilname
- Yayın Tarihi:07/07/2022
SÂHİL-NÂME (FENNÎ)
İstanbul'un sahil semtlerini konu alan eserFennî, Hacı Mustafa (d. ?/? - ö. 1158/1745-46)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mustafa Fennî'nin (d. ?/? - ö. 1158/1745-46) İstanbul’un sahil semtlerini konu alan eseri. Sâhil-nâme, 63 beyitten müteşekkil bir manzumedir. Eserin metni şairin Dîvân nüshalarında yer almasının yanında müstakil olarak çeşitli mecmualarda da bulunmaktadır. Sâhil-nâme, ayrıca Arap harfli olarak da basılmıştır (Fennî 1327). Eser, mesnevi nazım şekli ve aruzun remel bahri kalıplarından "fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün" kullanılarak nazma çekilmiştir.
Mustafa Fennî, bu mesnevisinde İstanbul’un Avrupa yakasındaki Galata semtinden başlayarak sahilden sırayla Mumhâne, Tophane, Salıpazarı, Fındıklı, Kabataş, Dolmabahçe, Beşiktaş, Ortaköy, Kuruçeşme, Arnavutkaryesi, Arnavutköy, Hasankalfa, Bebek, Kayalar, Rumelihisarı, Şeytan Akıntısı, Baltalimanı, Emirgan, İstinye, Yeniköy, Tarabya, Kefeli, Büyükdere, Sarıyer, Rumeli Hısnı, Karataş, Rumeli Feneri semtlerini anmış daha sonra oradan İstanbul’un Anadolu yakasına geçerek yine sırayla bu yakadaki Anadolu Feneri, Soğuksu, Kavak, Umuryeri, Değirmenlik, Hünkariskelesi, Yalıköy, Beykoz, Sultaniye, İncirli, Paşabahçe, Çubuklu, Kanlıca, Körfez, Anadolu Hisarı, Göksu, Küçüksu, Kandilli, Vaniköy, Kuleli, Çengelköy, Beylerbeyi, İstavroz, Kuzguncuk, Öküzlimanı, Üsküdar, Şemsipaşa, Şerefabad, Ayazma, Salacak, Kızkulesi, Kavakbahçesi, Haydarpaşa, Kadıköy, Fenerbahçe semtlerini şiirine konu etmiştir. Mustafa Fennî, son olarak Adalar’dan bahsederek eserini tamamlamıştır. Şair, 63 beyitlik eserinde İstanbul’un 64 sahil semti ve yerleşim yerini zikretmiştir. Şairin eserine konu ettiği yerler günümüz İstanbul’unun Beyoğlu, Beşiktaş, Sarıyer, Beykoz, Üsküdar, Kadıköy ve Adalar ilçeleri sınırları dahilinde kalan semt ve yerleşim yerleridir.
Fennî, eserinde andığı semtlerin döneminde ön plâna çıkan özelliklerinden bahsetmenin yanında semt isimlerini kullanarak sıklıkla çeşitli söz ve mana oyunları da vücuda getirmiştir. Şair, eserine konu ettiği semtlerin adlarını genellikle tevriyeli olarak kullanmış ve bu sayede eserinde anlam zenginliği yakalamıştır. Sâhil-nâme’nin dili oldukça sade ve akıcıdır. Bu tarz manzumelerin bilinen ilk ve en güzeli olarak kabul edilmektedir. 18. yüzyıl şairlerinden Derviş Hilmî Dede (ö. 1769-70) mesnevi nazım şekliyle Mustafa Fennî’nin Sâhil-nâme’sine nazire yazmıştır. Daha sonra İzzet Efendi (ö. 1797-98) de kaside nazım şeklini kullanarak bir sahilnâme kaleme almıştır.
Mustafa Fennî'nin Sahil-nâme’sinin Latin harfli metni Fevziye Abdullah Tansel (1976: 331-346), tenkitli metni ise Nihat Öztoprak (2004: 111-148) tarafından yayımlanmıştır. Daha sonra Hacı İbrahim Demirkazık, Mustafa Fennî’nin Dîvân’ını konu alan doktora tezinde Sâhil-nâme’nin tenkitli metnine de yer vermiştir (2009: 690-695).
Şairin biyografisi için bk. “Fennî, Hacı Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fenni-haci-mustafa
Eserden Örnekler
Sâhil-nâme
Hep galat sözle geçürdi gününi ᶜâşık-ı zâr
Galata zevkine gitmiş meger agyâr ile yâr
Kesret-i keyf ile rind gice fitîli almış
Der-i Mûm-hâne’de varmış seherî mûm olmış
Hele sekdürme suhanlarla bugün tavrı garîb
Falya virmiş gibi Tophâne’de yâr ile rakîb
Baglanup kalmış iken zülf-i siyeh-kârında
Savdı başdan beni âhir Salıbazarı’nda
Tutsa uşşâk mahaldür kırılur gibi taraf
Buldı ol gözleri bâdâm ile Fındıklı şeref
Seng-dil âfeti nerm eylemese meyle her ân
Hîç tehî mi tayanurdı Kabataş’a rindân
Kalmadı kimsede hîç nân alacak bir akçe
Serv-kadler ile pür olalı Tolmabâgçe
Tıfl iken saña hırâm-ı yedi ögretdügi-çün
Dilerüm Hak’dan anı kim o Beşik taş olsun
Oldı dil olmış iken kayd-ı cihândan reste
Ortaköy’de yine bir mûy-miyâna beste
Eylemekden o mehüñ şahs-ı firâkıyla savaş
Gözlerümde Kurıçeşme gibi hîç kalmadı yaş
Takılup ardına âl ile rakîb-i nâ-pâk
Arnavud Karyesi’ne gitmiş o şûh-ı dellâk
Yaralı bir güzelüñ aşkı ile dîde-i ter
Arnavudköyi akındısı gibi turmaz akar
Hû çeker rûh-ı Hasankalfa nevâ-yı meste
Pîş-gâhında okundukça hüseynî beste
Oldı muhtâc göñül tıflı cevân-ı gayra
Gitmeyince Bebek’e merdüm-i dîdem seyre
Fiske taşıyla eger ürker ise gülşenden
Bülbül-i zâra Kayalar kadar olmaz mesken
Yârı agyâr ideyüm sandı çü zevrakda kenâr
Topa tutılmışa döndürdi ahâlî-i Hisâr (Öztoprak 2004: 134-135).
Kaynakça
Demirkazık, Hacı İbrahim (2009). 8. Yy. Şairi Mustafa Fennî, Divan (İnceleme-Tenkitli-Metin-Dizin). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Fennî (1327). Sâhil-nâme-i Merhum Fennî. İstanbul: Uhuvvet Matbaası.
Kaplan, Yunus (2015). "Klasik Türk Edebiyatında Sahil-nâmeler ve Derviş Hilmî Dede’nin Sâhil-nâmesi". Route Educational and Social Science Journal, 2 (2),:148-159.
Öztoprak, Nihat (2004). “Fennî ve İzzet Efendi’nin Sahilnameleri ve Bu Sahilnamelerde Üsküdar”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (11): 111-148.
Tansel, Fevziye Abdullah (1976). “Divan Şairlerimizden Fennî’nin Boğaziçi Kıyılarını Canlandıran Mesnevîsi: Sâhil-name”. Belleten, 40 (158): 331-346.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FENNÎ) | Fennî, Hacı Mustafa | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
2 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
3 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
9 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
10 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |