Aksaraylı Hasan Rızâyî’nin Hz. Ali’ye ait yüz sözün tercümesi konusundaki manzum eseri. Ünlü Arap âlimi Câhız (ö. 255/ 869), Hz. Ali’ye nispet edilen güzel sözler arasından yüzünü seçerek bir araya getirmiş; daha çok “Sad-Kelime-i Hazret-i Ali” (Hz. Ali’nin Yüz Sözü) adıyla tanınan bu vecizeler, tahminen 14 veya 15. asırdan itibaren yüzyıllar boyunca çeşitli şair veya yazarlar tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Hz. Ali’ye ait yüz sözü 17. asırda Türkçeye çeviren âlim ve şairlerden biri de Aksaraylı Seyyid Hasan Rızâyî’dir. Hasan Rızâyî’nin (1007-1087’den sonra/1599-1676’dan sonra) anılan eserinde Hz. Ali’ye ait yüz sözü tercüme sebebini anlatan bir bölüm olmadığından, bu hususta bilgi yoktur. Şair, “Hâtime” (Sonuç) kısmında kitabını 1054 yılı Safer ayı ortasında (21 Nisan 1644) tamamladığını bildirmekte ve kendisini “Aksarâyî” (Aksaraylı) “Hacı Efendi” oğlu Seyyid Hasan diye tanıtmaktadır. Hasan RızâYî’nin böyle bir eser meydana getirmesinde, seyyidliklerini tasdik eden nakîbü’l-eşrâf (Ebü’l-)Kâsım Gubârî”nin (ö. 1034/ 1625) Terceme-i Sad-Kelime-i Hazret-i Alî türünden bir kitapçığının olması, ayrıca hemşehrisi ve hocası Dânişî Şâban Efendi’nin 1052/ 1643 yılında, yani bir sene önce yine Hz. Ali’ye ait 275 kadar vecizeyi elifba harfleri sırasına göre ihtiva eden Nesrü’l-leâlî’yi nazmen tercüme etmiş bulunması da -muhtemelen- tesirli olmuştur. 

Aksaraylı şair, eserinin eldeki nüshasına göre, Hz. Ali’nin Sad Kelime’sinden doksan beşini, “mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün” kalıbıyla ve iki beyitli kıtalar şeklinde Türkçeye tercüme etmiş; sadece diğer vecizelere nazaran uzunca olan son sözü üç beyit hâlinde dilimize çevirmiştir. Rızâyî’nin tercümesi, vezin ve kafiye gibi şeklî yönlerden, ayrıca maksadı doğru düzgün ve güzel anlatış bakımından ustaca denemeyecek durumda olup yer yer bazı kusur ve pürüzler taşımaktadır. Şairin kafiyeleri, büyük kısmı itibarıyla kaidelere uygundur; ancak on kadar kıtasının bu yönden kusurlu olduğu, zaman zaman da redifle yetindiği görülmektedir. Bütün beyitlerinin sonunda “cânâ” (ey can) redifini kullanarak okuyucuya sevgiyle hitap eden mütercim, Hz. Ali’ye nispet edilen yüz güzel sözün çoğunu maksada uygun ve düzgün tercüme etmiş; fakat az bir kısmını isabetli çevirememiştir. Şair, ahlak ve adap konularına dair çeşitli bilgece görüş ve tavsiyeleri ihtiva eden bir Arapça özdeyişler metnini Türkçeye tercüme ederek okuyuculara tatlı dilli olma, iyilik etme, belalar sırasında sabırlı davranış, haddini bilip aşmama, işlerini gerektiğinde ehliyle istişare, takva, lüzumundan fazla konuşmama gibi bazı insani ve İslamî faziletleri telkin etmeye; ayrıca onları azgınlık, kibir, kıskançlık, cimrilik, oburluk vb. kötü huy yahut davranışlardan sakındırmaya çalışmıştır.

Hasan Rızâyî’nin Sad Kelime Tercümesi bir incelemeyle Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek yayınlanmıştır. (Ceyhan 2019: 371-400).

Şairin biyografisi için bk. "Rızâî, Hasan Rızâî-i Aksarayî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rizai-hasan-rizaii-aksarayi