ŞÂ'İR EVLENMESİ (ŞİNASİ)
tiyatro
Şinasi (d. 1826 - ö. 12 Eylül 1871)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şianasi'nin Türk Edebiyatı’nda bilinen ilk telif tiyatrosu. Şair Evlenmesi’ni Şinasi, 1859 tarihinde yazar, fakat 1860’ta Tercüman-ı Ahval gazetesinde tefrika ettikten sonra ayrıca kitap şeklinde çıkarır (Tanpınar 2008: 193). Tek perdeden müteşekkil eserin önce iki perde olarak yazıldığı, daha sonra ilk perdenin kaldırıldığı tefrikanın başında bildirilmiştir.

Eser dönemin toplumsal sorunlarından biri olan görücü usulü evliliğin sakıncalarını konu edinen bir töre komedisidir. Şair Müştak Bey, sevgilisi Kumru Hanım yerine onun çirkin ve kambur ablası Sakine Hanım ile nikâhlandırılır. Durumu fark eden Şair Müştak Bey, nikâhı kıyan imama yanlış anlaşılmayı dile getirip nikâha karşı çıksa da kızın yengesi, sağdıç hanım ve mahalleli onun bu isteğine kulak asmaz. Bunun üzerine arkadaşı Hikmet Bey, imama rüşvet vererek Müştak Bey’in Kumru Hanım’la nikâhlanmasını sağlar. Eserin son bölümünde Hikmet Bey’in “ya birbirinin ahvalini asla bilmeyerek ev-bark olanların hali nasıl olur? Var bundan kıyâs eyle” sözüyle vermek istenilen mesaj doğrudan aktarılır.

İnci Enginün Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923) adlı kitabında eserde dikkat çekilen hususları “ferdî hayata ve seçimlere mahallelinin bütün olarak karışması, düğünlerin büyük masraflar gerektirmesi, kaç göçün olduğu kapalı toplumda, kişileri mutsuz kılacak, istekleri dışında sahteliklere kalkışılması ve bir din adamının bile yaptığı haksızlığı rüşvetle düzeltilmesi” şeklinde sıralar (Enginün 2019: 655). Eserde geleneksel seyirlik oyunlarının ve Batı tiyatrosunun tesiri gözlemlenir. Kenan Akyüz Modern Türk Edebiyatı’nın Ana Çizgileri 1860-1923 adlı kitabında bu tesiri şöyle açıklar: “Oyunun belli ve edebî bir metin halinde oluşu, karakterlerinin Orta Oyunu’nun karakterlerinden ayrılışı ve vakasının geliştirilme tarzı bakımlarından batılı olan bu eser; vakasının başlıca iki kişice yürütülmesi, değişik halk tabakalarından yerli karakterlerin canlandırılışı gibi Orta Oyunu’na ait özellikleri ile de yerlidir” (Akyüz 2012: 59). Dolayısıyla eser, geleneksel Türk tiyatrosundan batılı tiyatroya geçerken seyirciyi yeni tarza alıştırma görevini üstlenmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. “Şinasi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sinasi

Eserden Örnekler


Müştak Bey: - Efendim, kerem ediniz. Bedeniz de bildiğim kadar hakikati size anlatayım.

Ebullaklaka: - Sen sus sefih! Kadın ninen gibi biçare hatun yalan mı söyleyecek?

Ziba Dudu: - Efendim, bu kızı mutlaka almalıdır.

Ebullaklaka: - Almalı ya; almazsa ırzına leke sürmüş demek olur. (mahalleliye) Öyle değil mi komşular?

Mahalleli: - Hay Haay!

Müştak Bey: Alamam efendim. Bunda bir yanlışlık var; zira bana nikah ettikleri kız bu değildir, bunun küçüğüdür. Ben onu isterim (Kutlu 2017: 43). 


Kaynakça


Akyüz, Kenan. (2012). Modern Türk Edebiyatı’nın Ana Çizgileri 1860-1923.İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Enginün, İnci. (2019). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). 14.Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Kutlu, Şemsettin (hzl.) (2017). Şinasi. Şair Evlenmesi.  22.Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Tanpınar, Ahmet Hamdi. (2008). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. 4.Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.  


Atıf Bilgileri


Şahin, Ezgi. "ŞÂ'İR EVLENMESİ (ŞİNASİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/sa-ir-evlenmesi-sinasi. [Erişim Tarihi: 24 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DURÛB-I EMSÂL-İ OSMÂNİYYE (ŞİNÂSÎ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Murat Altuğ
Görüntüle
2 KASÎDELER [SADR-I ESBAK MERHÛM REŞÎD PAŞA HAZRETLERİ'NİN SİTÂYİŞİNİ MUTAZAMMIN OLAN BA'ZI KASÂ'İD-İ ÂCİZÂNEMDİR] (ŞİNASİ) Şinasi Akın ZENGİN
Görüntüle
3 MÜNTEHABÂT-I EŞ'ÂRIM / DİVAN-I ŞİNASİ (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
4 MÜNTEHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR, BİRİNCİ KISIM: SİYÂSİYÂT (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Necla Dağ
Görüntüle
5 MÜNTEHABÂT-I MUSTAFA REFİK (MUSTAFA REFİK) Mustafa Refik Öğretmen Habibe Yılmaz
Görüntüle
6 MÜNTEHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR, İKİNCİ KISIM: MÜBÂHASÂT-I EDEBÎYE (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Necla Dağ
Görüntüle
7 TERCÜME-İ MANZÛME [FRANSIZ LİSÂNINDAN NAZMEN TERCÜME EYLEDİĞİM BAZI EŞ'ÂR / EXTRAİT DE POÈSİES ET DE PROSES TRADUİTS EN VERDS DU FRANÇAİS EN TURC] (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Dinçer Atay
Görüntüle
8 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
10 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
13 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
14 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
15 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle