Dönemin sansür kurulunca yarım bırakılan Recaizâde Mahmut Ekrem’in romanı.

İki bölümden oluşan ve tamamlanamadığı için birbirinden ayrı olarak kalan Sâime, annesi öldüğü için yalnız kalan genç bir kızın hikâyesini ve babasının yeniden evlenmek istediği Binnaz Hanım’ın geçmişindeki eşcinsel ilişkileri anlatır. Dönemin modalarını, mahalle yaşantısını, dil özelliklerini oldukça ustalıklı bir şekilde kullanan eser, Araba Sevdası’nın yanında Recaizâde Mahmut Ekrem’in romancılığını bütünleyen önemli bir roman olarak dikkat çekmektedir.

Kimi kaynakların “hikâye” olarak tasnif ve tahlil ettiği bu eser gerek hacim gerekse yapısı bakımından bir roman özelliği göstermektedir. Yarım kalmış hâliyle dahi pek çok romandan uzun olan eserin yapısı geniş olmayan bir şahıs kadrosu içinde fakat uzunca bir zaman dilimini içine alır. Öte yandan birbirinden ayrı duran iki bölümün tamamlandığı, ancak bu iki bölümün Sâime özelinde birleştirilmediği düşünüldüğünde eserin roman oluşuna dair tereddüt kalmayacaktır.

Romanın tefrikası, İkdam gazetesinin 2 Teşrinisani 1314 (14 Kasım 1898) tarihinde başlar ve otuz dokuzuncu tefrika ile 19 Kânunuevvel 1314 (31 Aralık 1898) tarihinde son bulur. Her ne kadar son tefrikada “hitam” ibaresi görülse de romanın bitmediği açıktır. Nitekim 1947 yılında Vakit gazetesinde ilk kez Hakkı Tarık Us tarafından günümüz Türkçesine aktarılan Sâime tefrikasının sonunda 3 Nisan 1947 tarihli imzasıyla Ercüment Ekrem Talu şunları aktarır:

“Babam onu, İkdam sahibi Ahmet Cevdet merhumun niyazı üzerine, Yunan Muharebesi sıralarında, Beyoğlu’nda Firuzağa’da kira ile oturduğumuz Camcı Ali Efendi’nin evinde kaleme almıştı. Üslubuna ve tahkiyesine mutadı üzere itina ederek romanı İkdam’a tamam olarak verdi.”

Ercüment Ekrem Bey’in tanıklığı olmasa da kurgusu itibariyle roman özelliği taşıyan eser Baba Tahir’in jurnali ile sansürlenmiş, el konulan nüshaları ise geri verilmemiştir.

İlk tefrikasında Ahmet Mithat Efendi’ye ithaf edilen bir yazı ile başlayan romanın bu tefrikadaki imza tarihi olan 7 Teşrinievvel 1305 (19 Ekim 1889) dikkate alındığında romanın Araba Sevdası ile aynı tarihlerde kaleme alındığı sonucuna varılabilir. Ancak yayım tarihi açısından Araba Sevdası, Sâime’den iki yıl kadar önce tefrika edilmiş, öte yandan kitap olarak da yayımlanma imkânı bulmuştur.

Yazarın biyografisi için bk. “Recaizade Mahmut Ekrem”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahmut-ekrem-recaizade