- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov - Madde Yazarı: Dr. Sultan Şenödeyici
- Eser Yazılış Tarihi:1820
- Yazıldığı Saha:Azerbaycan
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Maktel-i Hüseyn
- Yayın Tarihi:02/04/2022
RİYÂZU’L-KUDS (KUDSÎ)
maktelKudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov (d. 1208/1794 - ö. 1262/1846)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abbaskulu Ağa Bakıhanov'un eseri. Pak Bahçe anlamına gelen bu eser, Bakühanov’un 1820 yılında yazdığı ilk eserlerindendir ve Azerbaycan Türkçesiyle yazılmıştır. Kerbela'da şehit edilen Hz. Hüseyin'den başlayarak Hz. Ali soyundan gelen on dört kişinin hal tercümesini içermektedir.
Riyazü’l-Kuds, Hüseyin Vaiz Kâşifi’nin Ravzatü’ş-Şüheda, Fuzuli’nin Hadikatü’s-Süeda ve Azerbaycanlı bir diğer sair Muhammed Bagır Meclisi’nin Cilâu’l-Uyûn adlı eserlerinin etkisi ile yazılmıştır (Kasımzade, 1960’dan aktaran Bayram 2013:151). Müellif kendisi Dibace’de eseri yazarken Muhammed Bagır Meclisî’nin Cilâu’l-Uyûn adlı eserinden esinlendiğini, ayrıca Muhammed-i Nişabûrî’nin Ravzatu’l-Vâizîn, Muhammed-i Tagı Kasânî’nin, Aynü’l-Bükâ, Ebu’l-Ferec İsfahânî’nin Makâtilu’t-Tâlibîn eserlerinden yararlandığını da zikretmiştir. Eser, dinî konulu olup şekil ve içerik bakımından Fuzuli’nin Hadikatü’s-Süeda’sını hatırlatmaktadır (Yazıcı 1988: 544).
Eser, Dibace ve on dört bölümden oluşturulmuş ve bölümlerde Şii inancına göre masum olarak telakki edilen şahıslara ayrılmıştır. Eserde Türkçe 711, Arapça 56, Farsça 78 olmak üzere toplam 845 beyte yer verilmiştir. Riyâzü’l-Kuds’ün tek yazma nüshası Azerbaycan Bilimler Akademisi Yazmalar Enstitüsü Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Bu nüsha 1258/1842/43'te Hakverdi b. Meşhedi Ocakverdi Karabâgî tarafından istinsah edilmiştir. Eser hakkında ilk özel araştırma A. Nagısoylu’nun, Bakıhanovu’un “Riyazü’l-Güds” Eseri (Klasik Tercüme Nümunesi Kimi) adlı çalışmasıdır. (Aliyev 2007: 54). Yazar, Riyazü’l-Kuds’ün yazıldığı tarihi “ebced”e göre 1236/ 1820 olarak vermiştir. Buradan da müellifin bu eseri 26 yaşındayken yazdığı anlaşılmaktadır (Bayram 2013: 151).
Şairin biyografisi için bk. “Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kudsi-abbaskulu-aga-bakihanov
Eserden Örnekler
Ey dil, heves etme bu cihâne
Aldanma süpehr-i cansitâne.
Çox sen kiınini firîbe çekmiş
Ovzâ-i teqellüb-i zemâne.
Bu merheleye nüzul edenler
Tedrîcile oldular revâne
Âxir seni inqüâb-i eyyam
Tîr-İ ecele qiîar nişane.
Heyat-i müsteârm teng olubdur
Götür reğbet bu mülk-i bîvefâdan.
Fezâ-yi güdse âheng-i sefer qıl
Xilâs olmaq dilersense belâdan.
Kesilsin tâğ-i bîdâd ile ol dest
Ki, mezlûme çeker bir tâğ-i bîdâd.
İlâhî, görmesin qem ol sitemkeş
Ki, eyler xâne-yi îmâni berbâd.
Ey gönül! Bu dünyaya arzu duyma, can alıcı talihe aldanma.
Zamanın aldatıcı durumları, senin gibi çok kişiyi kandırmıştır.
Bu dereceye inenler belirli bir sıralamayla bu hâle geldiler.
Sonunda zamanın değişimi seni ecel oklarına hedef yapar.
Bu eğreti hayat sana yük olmuştur. Bu vefasız ülkeye, diyara olan düşkünlüğü bırak.
Eğer belâlardan kurtulmak istersen kutlu semâlara doğru eğlenceli bir yolculuğa çık.
Mazlumlara zulüm kılıcını çeken eller, zâlim kılıçlar tarafından kesilsin.
Ey Tanrım! O zulüm çeken kişi üzüntü görmesin. Çünkü o iman evini berbat, harap etmiştir. (Bakıhanov 1984: 431).
Kaynakça
Bakıxanov A. A (1984). Kudsi Seçilmiş Eserleri. Bakı: Avrasiya Press.
Bayram, Parvana (2013). “Abbaskulu Ağa Bakühanov’un Hayatı, Eserleri ve ‘Kitab-ı Askeriye’ Hikâyesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (27), s. 145-165.
Yazıcı, Tahsin (1998).“Bakihanlı”. İslâm Ansiklopedisi. C. 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 543-544.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TEHZÎBÜ’L-AHLÂK (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
2 | NESÂYİH/KİTÂB-I NASÎHAT/NASÎHATNÂME (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
3 | AYNU’L-MÎZÂN (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | MİŞKÂTU’L-ENVÂR (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
5 | MİR’ATÜ’L-CEMÂL (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
7 | GÜLİSTÂN-I İREM (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Araş. Gör. Dr. Orhan Baldane |
Görüntüle | ||
8 | KİTÂB-I ASKERİYE (KUDSÎ) | Kudsî, Abbaskulu Ağa Bakıhanov | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂCİZ) | Âciz, Ali Akber | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN / DÎVÂN-I KASÂİD Ü GAZELİYYÂT (DÎDE) | Dîde, Mirza Nasrullah | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂBÜN-NASÂYİH (DÎDE) | Dîde, Mirza Nasrullah | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I MAKTEL (DÎDE) | Dîde, Mirza Nasrullah | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (DİLSÛZ) | Dilsûz, Muhammed Emîn | Prof. Dr. Yakup POYRAZ |
Görüntüle | ||
14 | [DÎVÂN] (ANDELÎB) | Andelîb Karacadağî | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
15 | GÜLŞEN-İ İRFÂN (FAKÎR) | Fakîr, Hacı Ağa | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
16 | SA’LEBİYE (HALHÂLÎ) | Halhâlî, Muhammed Bâkir | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (HASAN) | Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov | Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN |
Görüntüle | ||
18 | TİLKİ İLE KURT (HASAN) | Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov | Araş. Gör. Seher Erenbaş Pehlivan |
Görüntüle |