Muhammed Rızâ Âgehî tarafından 1844 yılında yazılan bir tarih kitabı. Hive Hanlığı son dönem tarihi ve klasik dönem sonrası Çağatay edebiyatı için çok önemli yerli kaynaktır. Allah Kulı Han devri (1825-1842) tarihi olup Rahim Kulı Han döneminin de ilk iki yılını içine almaktadır.

Harezm halkının hayatı ile ilgili çok kıymetli bilgiler veren bu eser; su kanalları, yeni binalar kurma, Rusya ile olan ilişkiler, Hive Hanı Allah Kulı Han’ın Horasan’a ve başka vilayetlere yaptığı sayısız seferleri anlatmaktadır (Tekin 2000: 280). Eser oldukça okunaklı ta’lik yazıyla ve siyah mürekkeple yazılmıştır; ancak bir olayın anlatımının bitip başka bir olayın anlatılacağı yerlerde yani bir nevi konu başlıklarında; nazım bölümlerinde mısra aralarındaki üç nokta işaretlerinde; kimi özel isimlerin yazımında; ayet, hadis gibi Arapça ibarelerin yazımında kırmızı mürekkep kullanılmıştır. Eser manzum-mensur karışık yazılmıştır. Ayrıca Farsça olarak yazılmış tarih bölümleri mevcuttur.

Âgehî, eserini devrin tarihçilerinin geleneğine uygun olarak hamd, münacat ve na't ile başlatmış, ardından dört halifeyi anmıştır. Sonra kendi hayatı ile ilgili bilgi verip sözü Allah Kulı Han’a getirmiş, ona dua etmiş, övgülerde bulunmuştur. Riyâzü'd-Devle’yi nasıl yazdığını, yazmaya nasıl başladığını, kimlerden yardım aldığını anlatmıştır.

Âgehî, saray tarihçisi olmasının yanı sıra aynı zamanda Dîvân'ı olan bir şair ve tercümandır. Eserini yazarken genel anlamda elit kısma hitap eden, ağır bir dil kullanmıştır; ancak tarihî olayları anlatırken dili sadeleşir. Tekdüze bir anlatımı yoktur. Mensur olarak anlattığı bir olayı nazımla desteklemiştir. Saray tarihçisi olduğu için yetkililer tarihçilerin tüm gerçekleri yazmalarına asla izin vermezler, hanlarının şanına ters düşen söz söyleyeni çok katı şekilde cezalandırırlardı (Dolimov 1978: 6). Riyâzü'd-Devle’de Âgehî’nin yaşadığı korkuların izleri de görülür. Ancak tüm korkusuna rağmen, eserde kendisine yer bulan halk ayaklanmalarını anlatırken ayaklanma sebeplerinin doğrusunu yazar. Tüm baskılara karşın Âgehî’nin yaşadığı dönemin tarihini elinden geldiğince doğru, ayrıntılı ve sanatlı şekilde yazması Riyâzü'd-Devle’yi farklı ve önemli kılar.

Bu eserin üç nüshası Taşkent’te, dört nüshası Leningrad’da, bir nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde saklanmaktadır. Riyâzü'd-Devle’nin herhangi bir nüshası Türkiye’de henüz toplu olarak çalışılmış değildir. 

Yazarın biyografisi için bk. "Âgehî, Muhammed Rızâ ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/agehi-muhammed-riza