- Yazar Biyografisi (TEİS)
Selâmî, Mustafa (İznikli) - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:(?)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:22/11/2021
RİSÂLETÜ'R-REŞÂD FÎ TAHKİKI SEBİLİ'S-SEDÂD (SELÂMÎ)
esmâ-i hüsnâ şerhiSelâmî, Mustafa (İznikli) (d. ?/? - ö. 1585/993)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fatih Sultan Mehmed dönemi âlimlerinden Molla İzari’nin(d. ?/? - ö. 15 Ramazân 901/28 Mayıs 1496) torunu (B. İsmail Paşa 1955: 437) Mustafa Selâmi’ye ait manzum-mensur karışık olarak yazılmış Türkçe esmâ-i hüsnâ şerhi. Selâmî, eserin “sebeb-i te’lif” bölümünde öğrencilerinden ve müritlerinden gelen talepler üzerine böyle bir eser kaleme aldığını ifade etmiştir.
Eserin büyük bir bölümü mensur olmakla birlikte 200 beyit Farsça, 7 beyit Arapça manzume ile gerisi Türkçe yazılmış yaklaşık 580 beyit bulunmaktadır. Türkçe olmayan beyitler genellikle müellifin başkalarından aldığı şiirler olup kendine ait olan şiirlerde sade, anlaşılabilir bir Türkçe kullanmıştır. Selâmî eserin giriş bölümünde esere ön hazırlık denilebilecek tarzda bazı itikâdî ve tasavvufi meselelerdeki görüşlerini ifade etmiştir (Güngör 2008: 28). Müellifin bir vaiz edasına büründüğü bölümde Abdülkâdir Geylânî (d. 470/1078-ö.561/1165-66), Şeyh Evhâdüddin Kirmânî (d.559/1164- ö. 635/1238), Eşrefoğlu Rûmî (d. ?/?-ö.874/1469-70 ), Fahreddin Râzî (d.543/1149-ö.606/1210), Veysel Karânî (d. 594- ö.37/657), Hasan Basrî (d.21/642-ö. 110/728), Râbi’â El-Adeviye (d. 98-99/717-718) ö.185/801) gibi pek çok önemli dinî şahsiyetten alıntılar yapmıştır.
Esere hamd ve salât ile başlayan Selâmî ilk önce nefisten, yaratılıştan, insanın meleklerden üstün varlık olmasından, esfel-i sâfilîn konumuna düşürecek hallerden bahsetmiş bunların hepsinden korunmak için insanın kendisine önderlik edecek bir veliye bağlanmanın gerekliliği üzerinde durmuştur. Bu bölümün hemen ardından imanın esasları konusunda bilgi vermiş; Allah’ın birliğini, her şeye kadir oluşunu, Allah’ı akılla idrak etmenin mümkün olmayışını delillerle anlatmıştır. Daha sonra meleklerden, ahiret hayatından, kabirden, mahşer yerinden, kadere imandan bahsetmiş ve asıl bölüm olan esmâ-i hüsnâya geçmiştir. ”Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ” başlığını verdiği bölümde Allah’ın 99 isminin her birini ayrı ayrı ayet ve hadislerle açıklamıştır.
Eser üzerine Yasin Güngör (2008) tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Selâmî, Mustafa (İznikli)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/selami-mustafa-iznikli
Eserden Örnekler
Hazret-i perverd-gâra katında hâcetin mikdârya'nî leyl ü nehâr 'ale'l-istimrâr medâr-ı 'ubûdiyetde çü pergâr-ı devvâr ve bir kâr ol ki herkes her nefsde müstemîd feyz-i akdes ve 'avn-i enfüs olup imdâd ü fazl-ı lâ-yezâli 'ale't-tevâlîdir bir dem imdâd ü 'avni hem-dem olmasa vücûd-ı 'alem ü âdem 'adem olur çün bâ'is-i kıyâm her mevcûd 'ale't-tevâlî imdâd-ı zi'l-cûd olup cümle vüsûl-ı merâm ve husûl-i kâm Hazret-i Rabbü'l-enâmdandır.Pes 'akıla sezâ bu hâl-i şinâsa olup dâim makâm-ı 'ubûdiyetde kâim müstemid-i 'inâyat-ı sübhâniyye ve müste'id-i hâlât-ı rûhâniyye olmakdır ki tâ bu hâl ile vâsıl-ı nasr u kemâl ve bâlig-i mübellig-i ricâl ola
Bu kelâm-ı der-nizâmı gûş-vâr
Eyleyüp bir vefk-i güftâr ile kâr
Ve esbâb-ı dühûl-ı nîrâna nâra sabrın kadri iştigâl eyle ki fi'l-hakîka buiştigâl-i kâr iştigâl-i nârdır. (Güngör 2008:218)
Kaynakça
Bağdatlı İsmail Paşa (1955). Hediyyetü’l-Ârifîn, Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn. C. II. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Güngör, Yasin (2008). İznikli Mustafa Selâmî’nin Hayatı ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DELÂİLÜ'L-HÜDÂ (SELÂMÎ) | Selâmî, Mustafa (İznikli) | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
2 | MEVLİD-İ ŞERİF (SELÂMÎ) | Selâmî, Mustafa (İznikli) | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ HADÎS-İ ERBAÎN (SELÂMÎ) | Selâmî, Mustafa (İznikli) | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
4 | RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) | İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi | Dr. Nuriye İnci |
Görüntüle | ||
5 | ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) | Mü'min | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
6 | MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) | Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) | Doç. Dr. Nuran ÇETİN |
Görüntüle | ||
7 | TARİKATNÂME (SÜNBÜL) | Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
8 | ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
9 | ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Öğretmen Cemile Sağır |
Görüntüle | ||
10 | NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
11 | MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) | Yahyâ Bin Bahşî | Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur |
Görüntüle | ||
12 | MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
13 | TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle |