RİSÂLETÜ'R-REŞÂD FÎ TAHKİKI SEBİLİ'S-SEDÂD (SELÂMÎ)
esmâ-i hüsnâ şerhi
Selâmî, Mustafa (İznikli) (d. ?/? - ö. 1585/993)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fatih Sultan Mehmed dönemi âlimlerinden Molla İzari’nin(d. ?/? - ö. 15 Ramazân 901/28 Mayıs 1496) torunu (B. İsmail Paşa 1955: 437) Mustafa Selâmi’ye ait manzum-mensur karışık olarak yazılmış Türkçe esmâ-i hüsnâ şerhi. Selâmî, eserin “sebeb-i te’lif” bölümünde öğrencilerinden ve müritlerinden gelen talepler üzerine böyle bir eser kaleme aldığını ifade etmiştir.

Eserin büyük bir bölümü mensur olmakla birlikte 200 beyit Farsça, 7 beyit Arapça manzume ile gerisi Türkçe yazılmış yaklaşık 580 beyit bulunmaktadır. Türkçe olmayan beyitler genellikle müellifin başkalarından aldığı şiirler olup kendine ait olan şiirlerde sade, anlaşılabilir bir Türkçe kullanmıştır. Selâmî eserin giriş bölümünde esere ön hazırlık denilebilecek tarzda bazı itikâdî ve tasavvufi meselelerdeki görüşlerini ifade etmiştir (Güngör 2008: 28). Müellifin bir vaiz edasına büründüğü bölümde Abdülkâdir Geylânî (d. 470/1078-ö.561/1165-66), Şeyh Evhâdüddin Kirmânî (d.559/1164- ö. 635/1238), Eşrefoğlu Rûmî (d. ?/?-ö.874/1469-70 ), Fahreddin Râzî (d.543/1149-ö.606/1210), Veysel Karânî (d. 594- ö.37/657), Hasan Basrî (d.21/642-ö. 110/728), Râbi’â El-Adeviye (d. 98-99/717-718) ö.185/801) gibi pek çok önemli dinî şahsiyetten alıntılar yapmıştır.

Esere hamd ve salât ile başlayan Selâmî ilk önce nefisten, yaratılıştan, insanın meleklerden üstün varlık olmasından, esfel-i sâfilîn konumuna düşürecek hallerden bahsetmiş bunların hepsinden korunmak için insanın kendisine önderlik edecek bir veliye bağlanmanın gerekliliği üzerinde durmuştur. Bu bölümün hemen ardından imanın esasları konusunda bilgi vermiş; Allah’ın birliğini, her şeye kadir oluşunu, Allah’ı akılla idrak etmenin mümkün olmayışını delillerle anlatmıştır. Daha sonra meleklerden, ahiret hayatından, kabirden, mahşer yerinden, kadere imandan bahsetmiş ve asıl bölüm olan esmâ-i hüsnâya geçmiştir. ”Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ” başlığını verdiği bölümde Allah’ın 99 isminin her birini ayrı ayrı ayet ve hadislerle açıklamıştır.

Eser üzerine Yasin Güngör (2008) tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Selâmî, Mustafa (İznikli)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/selami-mustafa-iznikli

Eserden Örnekler


Hazret-i perverd-gâra katında hâcetin mikdârya'nî leyl ü nehâr 'ale'l-istimrâr medâr-ı 'ubûdiyetde çü pergâr-ı devvâr ve bir kâr ol ki herkes her nefsde müstemîd feyz-i akdes ve 'avn-i enfüs olup imdâd ü fazl-ı lâ-yezâli 'ale't-tevâlîdir bir dem imdâd ü 'avni hem-dem olmasa vücûd-ı 'alem ü âdem 'adem olur çün bâ'is-i kıyâm her mevcûd 'ale't-tevâlî imdâd-ı zi'l-cûd olup cümle vüsûl-ı merâm ve husûl-i kâm Hazret-i Rabbü'l-enâmdandır.Pes 'akıla sezâ bu hâl-i şinâsa olup dâim makâm-ı 'ubûdiyetde kâim müstemid-i 'inâyat-ı sübhâniyye ve müste'id-i hâlât-ı rûhâniyye olmakdır ki tâ bu hâl ile vâsıl-ı nasr u kemâl ve bâlig-i mübellig-i ricâl ola

Bu kelâm-ı der-nizâmı gûş-vâr

Eyleyüp bir vefk-i güftâr ile kâr

Ve esbâb-ı dühûl-ı nîrâna nâra sabrın kadri iştigâl eyle ki fi'l-hakîka buiştigâl-i kâr iştigâl-i nârdır. (Güngör 2008:218)

Kaynakça


Bağdatlı İsmail Paşa (1955). Hediyyetü’l-Ârifîn, Esmâü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn. C. II. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Güngör, Yasin  (2008). İznikli Mustafa Selâmî’nin Hayatı ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.



Atıf Bilgileri


Özbek Arslan, Necmiye. "RİSÂLETÜ'R-REŞÂD FÎ TAHKİKI SEBİLİ'S-SEDÂD (SELÂMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risaletur-resad-fi-tahkiki-sebilis-sedad-selami. [Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DELÂİLÜ'L-HÜDÂ (SELÂMÎ) Selâmî, Mustafa (İznikli) Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
2 MEVLİD-İ ŞERİF (SELÂMÎ) Selâmî, Mustafa (İznikli) Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 ŞERH-İ HADÎS-İ ERBAÎN (SELÂMÎ) Selâmî, Mustafa (İznikli) Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
4 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
5 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
6 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
7 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
8 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
9 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
10 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
11 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
12 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
13 TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle