- Yazar Biyografisi (TEİS)
Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî - Madde Yazarı: Prof. Dr. AHMET ÖGKE
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:23/06/2022
RİSÂLETÜ’L-HÜDÂ Lİ-ULİ’L-İHTİDÂ (MARMARAVÎ)
tekke edebiyatıMarmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî (d. 839/1435-1436 - ö. 910/1505)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Tasavvuf eğitiminde uygulana gelen bir yöntem olarak tarîkat pirleri ve sonra gelen müceddit mürşidler veya halîfeler tarafından yazılan, yazdırılan veya derlettirilen tarîkat âdâbını ve erkânını anlatan eser yazma geleneğine bağlı kalan Yiğitbaşı Velî’nin, tarîkat âdâbıyla ilgili görüşlerini ortaya koyduğu ikinci bir eseri. Hurde-i Tarîkat ile benzer muhtevâya sâhip olan Risâletü’l-Hüdâ’da ilâve olarak bâzı tasavvufî nasîhatler de bulunmaktadır.
Besmele ve hamdeleden sonra risâlenin içeriğiyle ilgili 2 âyet ve 3 hadisle eser başlar. Bunu tâkip eden dibâcede eserin ismi şöyle zikredilir: “Her sâlik ki sıdk-ı niyetle âmil ola; çok gitmeyip atvâr-ı kalbe vâsıl ola ve Risâletü’l-Hüdâ li-Üli’l-İhtidâ deyu tesmiye olunurlar.” (Marmaravî: Risâletü’l-Hüdâ, vr. 2a).
Eseri yazış sebebini Marmaravî şöyle açıklar: O dönemde tarîkatlara bağlı ihvan ve dervişler, Hak tarîkatların ilkelerine aykırı olarak takva konusunda birtakım eksiklikleri ve irfan ilmine dair zihni bulandırıcı bazı soruları sebebiyle Hakk’a vuslat isteklerine bir türlü erememektedirler. Elde ettikleri mânevî birikim ve dereceleri yetersiz ve kendileri de tembel olduklarından, eksik, hatalı ve yanlış yol tutturmaları sebebiyle terk edilmiş, adı – sanı, izi – eseri kalmayıp tamamen yok olmuş bâtıl yollardan onları uzak tutmak maksadıyla, Hak tarîkatların zor ve kolay yönlerini, yararlı âdet, uygulama, âdâb ve erkânını ortaya koyarak Hak yolunun kapılarının onlara açılmasını sağlamak üzere bu risâle telif edilmiştir.
Eser şu cümleyle sona ermektedir: “Eğer bu risâle ile amel eylersen, bi-inâyetillâhi Teâlâ mühtedî olup vâsıl-ı Hak ve ehl-i irfân ola; maksûda vâsıl ola.” (Marmaravî: Risâletü’l-Hüdâ, vr. 8a).
Ülkemiz kütüphânelerinde 2 adet nüshası bulunan Risâletü’l-Hüdâ li-Üli’l-İhtidâ, müellifinin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri üzerine Doktora tezi hazırlayan Ahmet Ögke (2001: ss. 541-549) tarafından yayınlanmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Şemseddin Marmaravî, Ahmed, Yiğitbaşı Velî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semseddin-marmaravi-ahmed-yigitbasi
Eserden Örnekler
“İhvân-ı tarîkate farz mertebesinde lâzımdır ki, aslâ biribirinin ayıbını fâş etmeyeler! Ayıb gördükde bir def‘a görmezleyinler. Bir dahi görürse îmâ ve işâret-i tarîk ile dokundura. Üçüncü def‘a görürse varıp tenhâsında ve özür dileyip: “Kardeş! Sizde şu makūle ba‘zı nesne gördüm. Onun aslı nedir? Ben hatâ mı ettim; yâhut gördüğüm vâkıa mıdır?” deye. Ol kişi dahi, aslı budur, deyu şer‘a muvâfık cevâb verirse, kabûl edip; sû-i zann ettim deyu istiğfâr eyleye. Eğer hod gördüğü vâkıa ise ol vaz‘ edip istiğfâr eyleye. Bir dahi etmeye. Hiç biribirine gücenip bî-huzûr olmaya.
Ve cümle ihvân bir ana ve bir ata doğmuş gibi muhabbet eyleyeler. Ve biribirlerine gücü yettiği kadar hizmet eyleyeler. Biribirinden bir hatâ sâdır olup hâtırına dokunursa, suçsuz kimse tekaddüm edip varıp suçlu olanın yanına özür dileyip: “Ben olmasam sizden bu hâl zuhûr etmezdi. Benim vücûdum sizden sû-i hâlin sudûruna sebeb oldu. Asıl suç benimdir” deye. Suçlu dahi suçsuz olan kimseye: “Böyle tenezzül edip dervişlik eder. Sana ne oldu, zâlim nefs?” [deye]. Yevmî nedâmet ve tevbe ve hayâya mülâzemet eyleye; Hak Teâlâ hazretinin rahmetine müstehak ola.
İçlerinde hasta olanlara, iyi olunca öz karındaşı gibi hizmet eyleye. Ve biri fevt olsa, techîz ve tekfînine ve levâzımât ve defnine muâvenet eyleyeler. Metrûkâtı kalırsa vârisine vere. Vârisi yok ise vasiyeti sülüsden eyleyeler. Vasiyetten ziyâde kalanı, üç fukarâya taksîm eyleyeler. Ölenleri her ne zamân zikr olunur ise duâ ve hayr ile analar.” (Marmaravî, vr. 6b-7a).
Kaynakça
Akkuş, Mehmet (1988). “Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri I-II”. İlim ve Sanat. (21-22): 29-33 / 60-63.
Akkuş, Mehmet (2009). “15. Asrın “Yiğitbaşı Velîsi” Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri”. Manisalı Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Sempozyumu, 26 Nisan 2008, Bildiriler. Manisa: Yiğitbaşı Vakfı Yay. 9-25.
Marmaravî, Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn. Risâletü’l-Hüdâ li-Üli’l-İhtidâ, Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, 194/1, vr. 1b-8a.
Ögke, Ahmet (1999). “Osmanlı Dönemi Tekke Hayâtına Bir Örnek: Yiğitbaşı Velî ve Tarîkat Usûlü”. Osmanlı, C. 4, Ankara: Yeni Türkiye Yay. 521-530.
Ögke, Ahmet (2000). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ögke, Ahmet (2001). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri, Görüşleri. İstanbul: İnsan Yay.
Ögke, Ahmet (2015). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.
Uludağ, Süleyman (1989). “Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 135-136.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂMİ’U’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TEVHÎD (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
3 | MUKADDİMETÜ’S-SÂLİHA (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
4 | KEŞFÜ’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
5 | RAVZATÜ’L-VÂSILÎN (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
6 | İRFÂNÜ’L-MA’ÂRİF (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
7 | HURDE-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
8 | ATVÂR-NÂME-İ SEB’A (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
9 | TABAKÂTÜ’L-EVLİYÂ (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ MAKÂLÂT-I ŞEYH MUHYİDDÎN-İ ARABÎ (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
11 | AHVÂLÜ’L-EBRÂR VE’L-MUKARREBÎN (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
12 | BAHREYNÜ’L-AŞK (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
13 | SİLSİLE-İ EHL-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
14 | USÛL-İ VUSÛL-İ İLÂHİYYE (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
15 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
16 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
17 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
18 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
20 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
21 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
22 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
23 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
24 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle |