17. Mevlevî şeyhi İsmâîl Rüsûhî Efendi’nin Mevlevîlik usul ve erkânına dair yazmış olduğu risale. Türkçe olan bu risâle bazı nüshalarda “Risâle-i muhtasara-i müfîde-i usûl-i tarîkat-ı nâzenîn ve bey‘at” şeklinde de geçer. İsmâîl Rüsûhî Efendi’nin en önemli eserlerinden Minhâcu’l-Fukarâ’nın ilk kısmındaki sülûk, bîat, silsile konulu bölümle benzer olan bu risâle Mevlevîler içerisinde çok ilgi görmüştür. Abdülbaki Gölpınarlı, eserin hacim açısından küçük ama keyfiyetçe büyük olduğuna vurgu yaparak bu risâleyi Mevlevî sülûkunu konu alan ilk ve önemli eserler arasında zikreder (Gölpınarlı 1983: 60).

Müellif risâlenin girişinde Mevlevîliğe tâlip bir kimse tarafından kendisine yöneltilen birtakım soruları cevaplandırmak maksadıyla bu risâlesini telif ettiğini belirtir. Bu sorular şöyledir: 1. Mevlânâ’nın seyr ü sülûk tarîki Hz. Peygamber’e hangi silsile ile ulaşır? Bir diğer ifadeyle Mevlevîliğin tarîkat silsilesi nasıldır? 2. Mevlevîlikte bî‘at ve ardından sülûk nasıl yapılır? 3. Mevlevîlikte sülûk etmek isteyen bir tâlibin Mevlevî halifesine bî‘at etmesi lâzımdır. Acaba günümüzde sülûkunu tamamlamış, zâhir ve bâtını ma‘mûr, nihâî dereceye vâsıl olmuş Mevlevî halifesi var mıdır? Şâyet yoksa o tâlib ne yapmalıdır? Tâlip herhangi bir halifeye intisâb etmeden sadece Hz. Mevlânâ’nin rûhâniyyetinden feyz alarak sülûk edip marifet sâhibi olabilir mi? (Ceyhan 2005: 211) Risâlenin içeriği ana hatlarıyla bu soruların cevaplarından oluşmaktadır.

Çeşitli kütüphanelerde birçok nüshası bulunan bu risale Ahmed Nezih Galitekin tarafından yayımlanmıştır (1994).

Yazarın biyografisi için bkz. “Rüsûhî, Şeyh İsmail Rüsûhî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusuhi-seyh-ismail-efendi