RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ)
zikir konulu risale
Fuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ömer Fuâdî’nin zikir konusunu ele aldığı ve Risâle-i Zikr, Risâle-i Zikir, Zikr-i İlâhî adlarıyla anılan eseri. Eserde; zikrin hâlleri, sadık saliklerin zikri, zikrin adabı, Hz. Muhammed’in sahabelere gösterdiği zikir yöntemleri vs. mevzularından bahsedilir (Kaçar vd. 2016: 596). Fuâdî’ye göre zikir, talibin kötü sıfatlardan kurtuluşunu sağlayan, kalbini kasvet ve üzüntüden kurtaran, dervişi yüce makam ve mertebelere ulaştıran bir niteliğe sahiptir. O, cehrî zikir anlayışına sahiptir ve bu zikrin tarifini Hz. Muhammed’in bir hadisini naklederek anlatır. Buna göre Hz. Ali, Hz. Peygamber’den kendisini Allah’a ulaştıracak, Allah katında en faziletli, kul nezdinde ise en kolay yolu göstermesini ister. Hz. Peygamber de Allah’ı zikretmeye devam etmesini tavsiye eder. Hz. Ali, Allah’ı nasıl zikredeyim diye sorunca, Hz. Peygamber: “Gözlerini kapat, sessizce dur. Ben üç defa Allah’ı zikredeyim. Beni can u gönülden dinle ve sonra Allah’ı zikret, ben seni dinleyeyim” der. Hz. Peygamber dizlerinin üzerine oturur, ellerini dizlerine koyar ve sağ tarafına “Lâ ilâhe”, sol tarafına “illallah” der. Hz. Ali de bu zikri tekrar eder (Demirel 2018: 95). En faziletli zikrin kelime-i tevhid olduğu vurgusunu yapan Fuâdî, risalesinde zikrin faydasını, tarikatta uygulanmasını ve meşruiyetini anlatır.

Türkçe yazılan risale, mensur bir metindir; ama eserde şiir örneklerine de rastlanılır. Müellif ele aldığı konuyla ilgili ayet ve hadis iktibaslarına yer vermekte; söylediklerini delillendirmek için rivayetlerden, hadislerden, farklı eserlerden ve tefsirlerden yaralanmaktadır. Ayrıca Fuâdî, Arapça ve Farsça kelime ve tamlama tercihleriyle bu dillere hâkimiyetini ortaya koymaktadır. Risalenin nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi Bölümü 2287 numaradaki yazmanın 233a-238a arasında bulunur (Demirel 2018: 54). Bununla birlikte Kaçar (2016), Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi 1734 ve Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi Bölümü 2395 numarada risalenin diğer nüshalarının bulunduğunu belirtmektedir (Kaçar vd. 2016: 596). Risaleyi Demirel (2018), Fuâdî’nin Türkçe risalelerini konu edindiği yüksek lisans tezinde yayımlar.

Fuâdî'nin biyografisi için bk. “Fuâdî, Ömer”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer 

Eserden Örnekler


…Ve bu zikr-i ilâhî -husûsan kelime-i tevhîd- sâlikin ibtidâ-i sülûkünde makâm-ı küntü kenze teveccüh ve sülûküne râh-ı rahrâh ve etvâr-ı sebʿa kenzinin feth-i bâbına miftâh ve tecellî-i selâsenin zuhûr-ı envâr-ı hamsesine misbâhdır.

Li-Muharririhi Ömerü’l-Fuâdî kuddise sırruhu

Bûy-ı misk-i maʿârif misk-i Hutenden ezfer

Meşâm-ı cân-ı ʿârif olsa sezâ muʿattar

Misbâh-ı cân içinde yanmaga misbâh-ı dil

Zeyt-i tecellî-i zât etti anı münevver

Şerîʿat u tarîkat maʿrifet ü hakikat

Nûrun ʿalâ nûr olub cân u dil oldu envâr

Gülzâr-ı dilde esti bâd-ı sabâ-yı ʿirfân

Hak gülünden getürdi cân bülbülüne envâr

Bin cân değer vaslını almak içün Fuâdî

Bin özürle getürdi bir cânını mâ hazar

Ve bu mazmûnu müeyyed ve mukarrer olur, ahbâr-ı Resûl-i Muhtârdan, Mişkâtu’l-Envârda Hazret-i Ali el-Murtazâya isnâd ile mestûr hadîs-i şerîf mezkûrdur (Demirel 2018: 213).

Kaynakça


Demirel, İsmail (2018). Ömer Fuâdî’nin Türkçe Tasavvuf Risaleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kaçar, Mücahit vd. (2016). Kastamonulu Âlim ve Şairlerin Türkiye Yazma Eser Kütüphanelerinde Yer Alan Eserleri. I. Uluslararası Abana Sempozyumu Bildiri Kitabı.

Atıf Bilgileri


Özgeriş, Mutlu Melis. "RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-zikr-fuadi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
2 BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
3 TÜRBENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Gencay Zavotçu
Görüntüle
5 HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
6 KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Hakan Yekbaş
Görüntüle
7 MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
12 RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. asuman ünal özcan
Görüntüle
14 RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
15 SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
16 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
18 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
19 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
20 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
22 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
23 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
24 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
25 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle