Niyâzî-i Mısrî tarafından, Vahdetnâme adıyla da anılan, vahdet-i vücut nazariyesi hakkında yazılmış risale. Eserin pek çok yazma nüshası mevcuttur. Risale Baha Doğramacı tarafından kısmen, Arzu Meral ve İsmail Hakkı Altuntaş tarafından müstakil bir çalışmayla yayınlanmıştır. Arzu Meral asıl metnin öncesinde metnin sadeleştirilmiş haline ayrıca yer vermiştir.

Eserde ayet ve hadisler genişçe yer tutmaktadır. Türkçe, Farsça ve Arapça şiirler metne zenginlik kazandırmış ve bunlarla da vahdet-i vücut nazariyesi temellendirilmiştir. Niyâzî-i Mısrî vahdet-i vücut nazariyesini işlerken ayetlere getirdiği batınî yorumlar önemli bir yer tutmaktadır. Hadis-i şerifler metinde sıklıkla geçmektedir. Hz. Ali, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Nesimî, Mevlânâ, Süleyman Çelebi, Nâsır Hüsrev, Beyazıd-ı Bestamî, İmam Şibli, Yazıcızâde Muhammed, İbnü’l-Arabî ve Ebû İshak’ın sözlerinden/şiirlerinden alıntılar yapılmıştır. Şia, Ebu Hanife, Hz. Aişe ve Hz. Ali ile ilgili bazı detaylar Mısrî’nin itikadî birtakım yaklaşımlarını ortaya koyan önemli ipuçlarıdır. Getirdiği şiir örneklerinde müellifin mutasavvıf bir şair olmasının etkileri açıkça görülmektedir. Ebu Hanife’nin yaşadığı dönemin siyasileriyle ilişkisi dikkat çekici bir yorumla eserde zikredilmektedir. Ayrıca Şia’nın on iki imamı eserde sırasıyla geçmektedir.

Özetle Risale, bir vahdet-i vücut müdafaası olarak değerlendirilebilir. Bu arada Mısrî, İbnü’l-Arabî’nin sıfat nazariyesinden etkilenmiştir (Eraslan 2018, 92). İnsan ve âlem; Allah’ın zat, isim ve sıfatlarının tecellileri olarak işlenmiştir.

Fena-bekâ, tecelli, zat, isim, sıfat, vahdet-kesret, ayne’l-yakîn, hakka’l-yakîn, hakikat-şeriat, zahir-batın vb. kelime ve kavramlar eserde sıkça geçmektedir. Bu kavramların/kelimelerin geçtiği/anlamca çağrışım yaptığı ayet ve hadisler, ayrıca şiir ve nesir örnekleri, belli başlıklar olmaksızın yoğun bir anlatımla işlenmiştir. Bu yoğunluk ise eserin bir çırpıda okunmasına engel teşkil etmemektedir.

Müellifin biyografisi için bk. "Niyâzî-i Mısrî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri