Hz. Şâh Efendi için yazıldığı belirtilen Ahmed İlâhî'ye ait tasnif edilmiş bir risâle. Süleymaniye Kütüphanesi, Kemal Edip Koleksiyonu’nda nr. 56, 305b-307a varakları arasındadır. Ahmed İlâhî aslen Buharalı olup Anadolu’da bilinen ilk Nakşî tekkesi bânisi Ahmet İlâhî’nin ( Kara, 2001, s.219) nesir kısmında dil olarak Arapça, şiir dilinde ise Farsça kullandığı 1 varak ve 1 sahifeden oluşan eseridir. Risâlenin bir müstensih tarafından yazıldığı tahmin edilmektedir. 

Eser, tevhid denizinde bulunan kullardan onu isteyene Allah'ın bu sırları açacağına dair bir müjde, hamd cümlesi ve Hz. Peygamber'e salâtü selâm ile başlar. Ahmed İlâhî'nin tevhid telakkisine yer verilen risâlede sûfîlerin âlem tasavvurunda kullandıkları mülk, melekût ve ceberût âlemleri tasnif edilmiştir. Bu âlemler arasında arifin seyri, melekûttan (manevî varlıklar sahası) mülke (cisimler sahası) doğrudur. Allah yolunda seyredenlerin eksiklerini tamamlamak ve talim için ceberût (mülk ve melekut arasındaki saha) âlemine gönderilmektedir. Bu yolculuk esnasında görülen tevhidin hakikatlerine geçmeden önce İlâhi, "La ilahe illallah" lafızının başındaki lâ en-nâfiyenin gramer yapısından ve hakikatinden bahseder. Tevhid Kelimesi'ndeki "Hû" lafzının önemine dikkat çeker. Tevhid inancının temeli olan bu cümlede "lâ" olumsuzluk edatı, O'ndan başka hiç bir ilahın bulunmadığı, tek ve gerçek olanın Allah olduğu hakikatini vurgulamaktadır. Tevhidin hakikatinin kulda izharını ise Hz. Nûh, tufan ve tufan vaktindeki galeyan ile temsil kurarak anlatır. Bu temsilde Allah yolunda seyre çıkan salik Nûh'u (as), onun tekmil ve talim etmesi sonucu meydana gelen coşku ve galeyanı tufan, arifin kalbinin tenevvürden yaşadığı coşkuyu ve manevi hâli Nûh tufanı vaktine benzetmiştir. İlâhî'ye göre kalbinin aydınlanması sonucu yaşadığı coşku yaşayan her ârif o asrın Nûh'unu temsil eder. İki tür seyirden birincisi mülkten melekûta diğeri ise melekûttan mülk âlemine doğrudur. Bu seyrden birincisi sâhibü imâmü'l-eymen diğeri ise sâhibü imâmü'l- yüsrdür. Ondan sonra geleni ise kutup olarak isimlendirir. Kutup, ebu'l-vakti (şu ana sahip olan) ifade etmektedir. Yine birinci seyr, seyr ilallah ve fillah diğeri ise seyr 'anillahtır. Bu iki seyr bir dönüş ve iki başlangıç noktasının birbiri ile yeniden buluşması yani olmadan önceki halimize rucû etmek olan sûfîlerin misâk anlayışına işaret eder. Ahmed İlâhî risâlede vahdet-i vücûd düşüncesinde değerlendirilen "Allah vardı onunla birlikte hiç bir şey yoktu." sözüne dair açıklamalara da yer vermiştir. Risâle farklı müelliflere ait Farsça şiirlerle devam etmektedir. Bu şiirler Ahmet İlâhî'ye ait olmayıp müstensih tarafından ilave edilmiş görünmektedir.

Müellifin biyografisi için bk. “İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ilahi-seyh-ahmed-ilahi-efendi.