- Yazar Biyografisi (TEİS)
Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed - Madde Yazarı: Öğretmen TALAT OLGUN
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:07/04/2022
RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ)
dİni-tasavvufi eserNiyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed (d. 1618/1027 - ö. 1694/1105)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Müellifin tevhidin mertebeleri, Allah’ın zatı, sıfatları ve fiillerinden bahseden eseri. Kitap, Risâletü’t-Tevhid veya Risâle-i Kelime-i Tevhîd adlarıyla da bilinir. Eserin ismi ''Teklik veya Birlik Risalesi'' şeklinde tercüme edilebilir. Eser on iki sayfadan ibaret olup küçük bir risaledir (Bursalı Mehmed Tahir Efendi: 163). Eserin ne zaman yazıldığı tam olarak bilinmemektedir.
Allah’ın varlığını, birliğini, tüm yetkin niteliklerin kendisinde toplandığını, eşi ve benzeri bulunmadığını bilmek ve buna inanmak demek olan tevhid, en özlü biçimde “Lâ ilâhe illallâh” (Allah’tan başka ilah yoktur) cümlesiyle ifade edilir (Kadıoğlu 2008: 154). Eserde bu cümle, O’nun varlık ve birliğinin göstergesi, isim ve sıfatlarının anlamı manasında kullanılmıştır. Müellif eserinde birden fazla âlemden bahseder. Her bir âleme dikkatle bakıldığında hisler, ruhlar, misal veya duyular âleminden bir suret olduğunu fark edeceğini belirtir. Her bir suretin de o âlemlerin bir yüzü olduğunu yani Allah’ın isimlerinin tecellisi olduğunu vurgular. Bu nedenle yazara göre zahir olan şey aslında eşyanın kendisi değil, ilahi ilimdeki ezeli hakikatleridir. Çünkü Mısrî’ye göre eşyanın bâtını, âyân-ı sabitedir (Niyâzî-İ Mısrî: 180).
Yazar eserinde Mevlânâ (ö. 672/1273) Abdurrahman Câmî (ö. 898/1492) gibi mutasavvıfların sözlerine de yer verir. Bu yolla kendi görüşlerini temellendirir. Eserin dili Türkçe olup Arap alfabesi ile yazılmıştır. Arapça ve Farsça kelimelere, tamlamalara sıkça yer verilmiştir. Dili oldukça ağırdır. Tasavvufi konulara vâkıf, yüksek eğitimli zümreye hitap etmektedir.
Risalenin nüshaları Ankara Milli Kütüphane (Demir Baş No: 06 Mil Yz A 853/3), Erzurum ve Konya Yazma Eserler Kütüphanesi (Demir Baş No:5 Hk 2045/6-Demir Baş No: 42 Kon 1779/3) ) ve Manisa İl Halk Kütüphanesinde bulunmaktadır (Demir Baş No: 45 Ak Ze 1506/3). Eser hakkında henüz tafsilatlı bir çalışma yapılmamıştır.
Yazarın biyografisi için ''Niyâzî-i Mısrî''.Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri
Eserden Örnekler
Her bir çeşmin her bir nazarįyla mahbubun vechine nazır ola her bir âlemde gerek âlemi histen ve gerek âlemi ervahtan ve gerek âlemi misalden ve gerek âlemi muayenden bir surettir. Ve her bir surette bir vechi münasip ol âlemdir. Yani esmadan bir isim ki maksut ol suretin vücudundan ol vechin zuhurudur. Cümle eşyada anın zuhuruna murakıp ola ve zahir anı göre. Zira zahir olan cümle eşya değildir. İlla zahir vucud ahkamı bâtın ile munsabağ olup vücut ki ayanı sabitedir. Çünkü bâtın o dur. Zira bâtın ve hakikat eşya değildir. Ancak ayan-ı sabitedir (Niyâzî-İ Mısrî: 180).
Kaynakça
Niyâzî-i Mısrî. Risale-i Tevhîd. Erzurum Yazma Eserler Kütüphanesi (Demir Baş No:5 Hk 2045/6).
Aşkar, Mustafa (1998). Niyazî-i Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı. Ankara: KB Yay.
Bursalı Mehmed Tahir Efendi (?). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yay.
Şaşa, Mehmet (2017). Malatyalı İlim ve Fikir İnsanları Sempozyumu Bildirileri. Malatya: İnönü Üniversitesi Yay.
Uludağ, Süleyman (1991). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yay.
Yavuz, Yusuf Şevki (2002). “Kıyamet Alâmetleri”. İslâm Ansiklopedisi. C. 25. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 522-525.
Niyâzî-i Mısrî (1974). Niyâzî Divanı - Niyâzî-i Mısrî’nin Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I İLÂHİYÂT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI |
Görüntüle | ||
2 | MECMÛA-İ KELİMÂT-I KUDSİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ömer Aksan |
Görüntüle | ||
3 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ ES’İLE VE ECVİBE-İ MUTASAVVIFÂNE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
5 | TA‘BİRÂTÜ’L-VÂKI‘AT (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ HASANEYN (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ HIZRİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE Fİ-DEVERÂN-I SÛFİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
12 | ŞERH-İ ESMÂU’L-HÜSNÂ (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ezrail Karakurt |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ NUTK-I YÛNUS EMRE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
14 | TESBİ‘-İ KASÎDE-İ BÜR’DE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
15 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
16 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
18 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
19 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
20 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ KASÎDE-İ MÎMİYYE (ŞEYHÎ) | Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî | Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu |
Görüntüle | ||
22 | MECMÛ‘ATÜ’L-LETÂİF ve MATMÛRATÜ’L-ME‘ÂRİF (RUSÛHÎ) | Rusûhî , Ankaravî İsmâil | Dr. Ayşe Gültekin |
Görüntüle | ||
23 | KİTÂB-I ŞERH-İ FUSÛSU'L-HİKEM EL-MÜSEMMÂ Bİ-KÂŞİFİ’L-ESRÂR (KARABAŞ VELİ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Diğer Meryem Özdemir |
Görüntüle | ||
24 | TARÎKATNAME (KARABAŞ VELİ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Diğer Meryem Özdemir |
Görüntüle | ||
25 | TA'BÎRNÂME (KARABAŞ VELÎ EFENDİ) | Veli, Karabaş Veli Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle |