RİSALE-İ TERBİYENÂME
Tasavvuf adab ve ahlakı hakkında kaleme alınan eser
Sadık Muhammed Erzincanî (d. ?/? - ö. ?/1794)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sâdık Muhammed Efendi’nin külliyatındaki ilk eser olup 1185/1770 yılında kaleme alınmıştır. Tasavvuf adab ve ahlakı hakkında kaleme alınan Terbiyenâme’de asıl olarak tarikat yoluna aday bir müridin, mürşidine karşı nasıl davranacağı anlatılmaktadır. Bu doğrultuda eserin ilk kısmında; şeyhine ziyaretine giderken nasıl niyet edileceği, kapısının nasıl çalınacağı, şeyhin huzurunda nasıl davranılacağı, gülümsemesinin nasıl yorumlanacağı, sözlerine kulak kesilmesi, şeyhin ikram ettiği kahve veya şerbeti kabul etmesi, sert görünen sözlerine incinmemesi ve evine döndüğünde şeyhin hikmetli sözlerinden ev halkına bahsetmemesi, kendisine verilen zikirlere devam etmesi gibi muhtelif konular çerçevesinde müridin şeyhini ziyaret ederken riayet etmesi gereken adab üzerinde durulmuştur. gibi konularda sâlik adayına öğütler vardır. Kâmil insanın huzuruna gelen insanların toplumsal statüleri ile gururlanmamaları gerektiği üzerinde durulan bir bölümden sonra müridin şeyhini evine davet etme adabından bahsedilir. Kâmil insanlara kötü vasıflar isnat etmemek gerektiği üzerinde duran Sâdık Muhammed Efendi, müritleri seyr ü sülukları sırasında hemen mesafe kat edip türlü türlü kerametler izhar edemedikleri için şeyhlerini eleştirip dedikodusunu yapmaktan men eder. Eserde son olarak “Sâliklere Uyarı” başlığı ile, sâliklerin tasavvuf yolunda dikkat etmeleri gereken hususlara değinir.

Eserin bazı nüshalarının sonunda müellifin kısa otobiyografisi de yer alır. Sade bir dil ve anlatımla yazılan eser Sadık Yazar’ın yazarın hayatı ve eserlerine dair bir incelemesiyle birlikte Aytekin Yıldız tarafından neşredilmiştir (Muhammed Sâdık 2014).

Yazarın biyografisi için bk. “Sadık Muhammed Erzincanî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/sadik-muhammed-erzincani

Eserden Örnekler


Azîzim! Sen rızâen lillâh insân-ı kâmil ile sohbet etmek murâd edersen mahlûk-ı Hudâ'ya husûsen zümre-i dervîşâna hüsn-i zan idüp herkese muhabbet ü şefkat idüp ve bir kâmilin sohbeti sevdâsıyla bin mukallid ü müfsid ü müflis fukarânın cevr ü cefâsına tahammül idersen Hak sübhânehû ve ta'âlâ senin hizmet ü muhabbet ü hüsn-i zannın berekâtıyla bir kâmil kulunun gönlüne ilhâm idüp işâretde senin terbiye vü ıslâhın içün sana gönderir. Mürşid-i kâmil bahânesiyle inâyet-i Hakk'a mazhar olursun (Muhammed Sâdık 2014: 182).

Kaynakça


Gül, Halim (1995). “Muhammed Sadık Erzincani ve Tasavvuf Anlayışı”. Yüksek Lisans. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Muhammed Sâdık (2014). Risâle-i Terbiyenâme. Haz. Aytekin Yıldız. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.

Yazar, Sadık (2019). "Mehmed Sâdık Erzincânî". TDV İslâm Ansiklopedisi. EK-2: 232-233.

Atıf Bilgileri


Yazar, Sadık. "RİSALE-İ TERBİYENÂME". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-terbiyename. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 RİSALE-İ MERGUBE Sadık Muhammed Erzincanî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
2 RİSALE-İ MARİFETÜ'NEFS Sadık Muhammed Erzincanî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
3 RİSALE-İ MEHBUB Sadık Muhammed Erzincanî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
4 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
5 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
6 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
7 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
8 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
9 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
11 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
12 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
13 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle