RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ)
tasavvufî eser
Fuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yazma kayıtlarda Risâle-i Sadefiyye ve Makâle-i Düreriyye şeklinde de geçen Fuâdî'ye ait Türkçe manzum eser (Demirel 2018: 62). Muhteva açısından benzer olması sebebiyle Fuâdî’nin risalelerini cem eden mecmualarda genellikle Muslihu’n-Nefs’ten hemen önce gelir. Mesnevî tarzı kafiyelenen altmış altı beyitten ibaret olan eser nefsin yedi mertebesini konu edinir. Bu sebeple bir tür “etvâr-ı seb‟a” risalesi denilebilir. Muslihu'n-Nefs ile konularının aynı olduğunu şu beyit göstermektedir: "Muslihu’n-Nefs’de yazdım nazmile/Bunda dahi yazıldı hıfz edegör fehmile."  İlki manzum ikincisi mensur olmak üzere iki bölümden oluşur (Demirel 2008: 63).   Eser, besmele ve hamdele ile başlar. Necmeddin Râzi’nin nefsâni ve ruhâni sıfatlarıyla ilgili sözünden sonra, eserin yazılış sebebi bir şiir ile anlatılır. Daha sonra nefsin sıfatları altı kıt’ada ele alınarak her birinin isimleri zikredilir (Sayacı 2003: 19).   

Yazar, manzumenin ilk kıtasında nefs-i emmâre, ikincisinde levvâme, üçüncüsünde mülhime, dördüncüsünde mutmainne, beşincisinde râziyye, altıncısında da marziyyenin sıfatlarını açıklar. İkinci bölümde ise, müellif, insan nefsinin sıfât-ı zemime sahibi olduğunu, bunların sıfât-ı hamideye tebdilinin, taliplerin vücuddaki, zât ve sıfatları itibariyle birbirine muhalif olan ruh ve nefsi bir eylemeleri gerektiğini, bunun da ancak mürşid-i kâmile intisapla olacağını ifade eder. Fuâdî, “Herkesin mürşidi Kur’ândır, bize mürşid lâzım değildir” diyenleri uyararak marifetullahın ancak bir mürşide intisapla elde edilebileceğini, böylece insanın nefs bilgisiyle marifetullaha erişebileceğini belirtmektedir (Demirel 2018: 62-63).  Müellif, tarikate intisap edip ömürlerini bu yolda harcayan birçok dervişin seyru sülûklarında nefs-i emmâreden ve nefs-i levvâmeden kurtulamadıklarını; hâllerinin zevk ve safadan mahrum olduğunu söyler. Bu duruma üzülen Fuâdî, kalbine gelen bir ilham ve dervişlere yardımcı olmak arzusuyla sıfât-ı hamîde ve sıfât-ı zemîmeleri altı kıta hâlinde yazarak bu risaleyi kaleme alır (Demirel, 2008: 63).

Eserin nüshaları şu şekildedir: Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi, 2287, vr. 11/b-17/b, 17 str. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi, 2571, vr. 1/b-9/a, 19 str. Süleymaniye, Tercüman Gazetesi, 362. Ali Emiri Şer’iyye, 1181. Ali Emiri Şer’iyye, 879. Millî Kütüphane, FB, 503, vr. 56/b-58/b.

Fuâdî'nin biyografisi için bk. “Fuâdî, Ömer”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer

Eserden Örnekler


Başlangıç: Besmele ile bulsa her emrimiz bidâyet Hamde karîn olacak bulur hâl nihâyet Bu ikisi olsalar dahi salâta karin Rûh-ı Muhammed eder tamâmına şefâ’at Bitiş: [Allahım! Bizi hidayete erenlerden, kurtulanlardan, akıllılardan, uyanıklardan kıl; gaflete düşmüş sapkınlardan kılma, ey celal, cemal ve ikram sahibi Allah’ım! Her hal, mertebe ve makamda, bütün peygamberlerin ve salih kullarının hürmetine. Rahmetinle ey merhametlilerin en merhametlisi. Hamd âlemlerin Rabbi Allah’adır.] (Demirel 2018: 63).

Kaynakça


Demirel, İsmail (2018). Ömer Fuâdî’nin Türkçe Tasavvuf Risaleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Sayacı, Ülkü (2003). Ömer Fuâdî'nin Risâle-i Sadefiyye Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Kahriman, Sevda Tuğçe. "RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-sadefiyye-fuadi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
2 BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
3 TÜRBENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Gencay Zavotçu
Görüntüle
5 HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
6 KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Hakan Yekbaş
Görüntüle
7 MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
12 RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. asuman ünal özcan
Görüntüle
14 RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
15 SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
16 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
18 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
19 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
20 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
22 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
23 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
24 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
25 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle