Mutasavvıf şairlerden Subhî-i Burûsevî’nin  münazara tarzında sembolik mesnevisi. Tasavvufî ve arifane Türkçe ve Farsça şiirleri de olan (Şemseddin Sami 1894: 2935) Subhî-i Burûsevî, Kalem Suresi’nden feyz alarak yazdığı Risâle-i Pergâr u Kalem’de sabır, tevekkül, uzlet, hakikat gibi bazı tasavvufi hususları; kalem, pergel (pergâr), evrâk (kağıtlar), makas (mikrâz) gibi eşyalarla sembolleştirilerek anlatmıştır.

236 beyitten oluşan Risâle-i Pergâr u Kalem, aruzun fe'ilâtün  fe'ilâtün  fe'ilün kalıbıyla kaleme alınmıştır. Mesnevinin tevhid, münacat, naat, devrin padişahının övgüsü ve sebeb-i te’lif bölümlerinden sonra şair, konunun anlatıldığı kısma yer vermiştir. Münazara tarzında yazılmış dört ana bölümün ilkinde kalem ve kağıtlar tanıtılmış, ikinci bölüm ise kağıtların kendi aralarındaki konuşmalarına ayrılmıştır. Üçüncüde kağıtların kaleme şikayet için gitmeleri üzerinde durulmuş, dördüncüde ise pergel ve makasın savunmalarına yer verilerek hikâye bitirilmiştir. Hikâyenin ardından felekten şikâyet edilen yeni bir başlığa yer verilmiş ve ardından gelen öğüt içerikli hâtime bölümüyle mesnevi tamamlanmıştır (Sağlam 2017: 172).

Dil itibarıyla oldukça ağır bir üslubun tercih edildiği eserin tek nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde T. 3057 numarada kayıtlıdır. Eser Ayşe Sağlam tarafından Latin harflerine aktarılmış ve diliçi çevirisiyle birlikte yayımlanmıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. “Subhî-i Burûsevî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/subhii-burusevi