RİSÂLE-İ KELİMÂT-I PÎRÂN
tasavvuf
İbrâhim Hâs(d. ?/? - ö. 1175/1761-1762)

ISBN: 978-9944-237-87-1


İbrâhîm Hâs (ö. 1175/1761-1762)’ın ünlü mutasavvıfların biyografilerini ve veciz sözlerini derlediği eser. Eserde 86 büyük mutasavvıfa ait veciz sözlerin Arapça asılları ile bu sözlerin Türkçeye tercümeleri yer almaktadır. Mutasavvıfların kısa biyografilerinin de verildiği eser muhtasar bir evliya tezkiresi sayılabilir. Eserde adı geçen meşhur mutasavvıflardan bazıları şunlardır: Şeyh Zünnûn-ı Mısrî, Râbiatü’l-Adeviye, Ebu’l-Hasan Harakanî, Şeyh İbrahim Edhem, Hoca Bahaeddin Naşkbendî, Bayezıd-ı Bestâmî, Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî, Şihâbeddin-i Suhreverdî, Şeyh Ebû Saîd Ebu’l-Hayr, Şeyh Şakîk-i Belhî, Şeyh Necmeddin Dâye, Hüseyin Mansurü’l-Hallâc, Şeyh Mahmûd Hüdâyî. Eserde yer alan mutasavvıflara ait biyografilerin ve veciz sözlerin derlendiği kaynaklar açıkça belirtilmemesine rağmen özellikle Feridüddin Attar’ın Tezkiretü’l-Evliyâ’sı, Molla Câmî’nin Nefehatü’l-Üns’ü ve Sülemî’nin Tabakât adlı eserinin kaynak olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Eser üzerine popüler bir kitap çalışması yayımlanmış olup orijinal metin sadeleştirilerek verilmiştir. Bu çalışmada belirtildiği üzere Risâle-i Kelimât-ı Pîrân’ın tespit edilen 1 nüshası vardır. Müellif hattı olan bu nüsha, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Bölümü Yazmaları Nr: 4643’te bulunan 67 varaklık nüshadır (Tatcı ve Özay 2004).

Şairin biyografisi için bk. “İbrâhîm Hâs”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.

http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-has

Eserden Örnekler


Kelimât-ı Pîrân

Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm

El-hamdüli’llâhi Rabbi’l-âlemîn ve’s-salâtü ve’s-selâmü alâ-rasûlinâ Muhammedin ve âlihi ve sahbihi ecma’în. Serdâr-ı memleket-i Rabbânî serdâr-ı hakâyık-ı Sübhânî vâkıf-ı ma’ânî-i dekâyık ârif-i envâr-ı nübüvvet pîrân-ı esrâr-ı hakikat envâr-ı çeşm-i cihân kümmel-i sâhib-i zamân olan mahbûbân-ı hazret-i Hudâ makbûlân-ı cenâb-ı Kibriyâ kaddesa’llâhu esrârehüm hazerâtının nefes-i nâtıka-i Rahmâniyelerinden sâdır olan kelimât-ı kudsiyelerini nice e’imme-i kümmelînin tahrîrâtlarından ahz ü cem’ine bi-inâyeti’llâhi'r-Rahmân ve meded-i rûhâniyet-i pîrân kıvâm u ihtimâm gösterildi ki kırâ’at buyuran tullâb-ı âşıkân ve perhîzkâr-ı sâlikân hazerâtları sülûklarında taleb-i aşk-ı riyâzet ve ra’-ı hubb-ı riyâsetlerin müzdâd eylediklerinde bahr-ı fenâda esmâ ve sıfâtın kesret-i ta’ayyünâtından tecrîden sırr-ı lî-ma’a’llâh beşâreti ufk-ı rubûbiyetinden tulû’ ile esrâr-ı zât-ı ma’ânînin hakâyık-ı cem’ü’l-cem’i dâ’iresine vaz’-ı kadem buyurduklarında bu fakîr-i dil-rîş Hâs İbrâhîm Dervîş-i derdmendi peygûle-i hâtır-ı pür-ma’ârif-i ma’ânîlerinde tard u ib’âd buyurmayup yâd buyurulmak temennidir cenâb-ı Hakk ve Feyyâz-ı mutlak bu Risâle-i Kelimât-ı Pîrân’da mezkûr olan meşâyıh-ı kibâr ve e’ızze-i kâmilü’l-ayâr kaddesa’llâhu esrârehüm hazerâtlarının (1b-2a) … Şeyh Ebû Bekr Vâsıtî kaddese sırrahu İbn Fergânî dimekle ma’rûfdur ana İmâm-ı şark dirler idi ulûm-ı zâhiri ve bâtını câmi’ idi Merv’de ârâm eylemişdir anda dünyâdan gitmişdir kabr-i şerîfi dahı Merv’dedir meşhûr-ı ma’rûfdur ferîd-i zamâne idi ol yine bir dahı buyurdı ki İyyâküm ve lezzâti’t-tâ’ati fe-innehu semûmün kâtiletün ya’nî ihtirâz ediniz tâ’âtlerin lezzetleriyle memkûr olmakdan ki ol lezzet helâk idici zehr-i kâtildir. Şeyh Emîr Seyyîd Alî bin Şihâb bin Muhammed el-Hemadânî kaddese sırrahu ulûm-ı zâhiri ve ulûm-ı bâtını câmi’ idi Şeyh Şerefüddîn Mahmûd bin Abdu’llâh el-Merzukânî’nin halifesidir ammâ kesb-i tarîkati sâhibü’s-sırr Takiyüddîn Alî Dostî’nin önünde eylemişdir çok kitâb tasnîf eylemişdir Şerh-i Füsûs ve Şerh-i Kasîde-i Hamriyye-i Fârizıyye ve Şerh-i Esmâu’llâh ve Şerh-i Kitâb-ı Esrâru’n-Nokta gibi bunlardan gayrı te’lîfâtı çokdur … ol buyurmuşdur ki bu tâ’ife-i celîlenin üzerlerine farzdır meşâyıhı ziyâret etmek ve anların hizmetlerinde dâ’im ü kâ’im olmak (67a-b). İbrâhîm Hâs, Risâle-i Kelimât-ı Pîrân, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Bölümü Yazmaları Nr: 4643.

Kaynakça


Tatcı, Mustafa, Özay, İbrahim (2004). İnsân-ı Kâmil Sözleri, Risâle-i Kelimât-ı Pîrân. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.

İbrâhîm Hâs,  Risâle-i Kelimât-ı Pîrân, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Bölümü Yazmaları Nr: 4643.

Atıf Bilgileri


Gültekin, Hasan. "RİSÂLE-İ KELİMÂT-I PÎRÂN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-kelimat-i-piran. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
2 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
3 DİVÂN (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Araş. Gör. Büşra Karasu
Görüntüle
4 MEKTÛBÂT-I İBRÂHİM HÂS İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
5 TEZKİRETÜ'L-HÂS İbrâhim Hâs Araş. Gör. Büşra Karasu
Görüntüle
6 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
7 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
8 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
9 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
11 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
12 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
13 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle
14 İNSÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle
15 MECMÛ‘ATU’L-ME‘ÂNÎ Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle