Müellifin akaid ve kelama dair küçük hacimli risalesi. Ni'metî, mensur tarzda kaleme aldığı eserine “Kalem Sûresi”nin ilk ayetinden bir iktibasla başlamıştır. Bu âyetten hareketle kalemle ilgili tasavvufi, felsefî düşüncelerini ortaya koymuştur. Müellif, işrakî ve meşşaî felsefeden hareketle kalemin fizikî yapısıyla insanın fizikî yapısı arasında çeşitli benzerliklere değinerek kalemle insan arasındaki ilişkiye vurgu yapmıştır. Eser içerisinde yine 'Alak ve Yunus Sûresi’nden hadislerden yapmış olduğu iktibaslarla konuyla ilgili fikirlerini desteklemiştir (Bülbül 2011: 37).

Milli Kütüphane A1959/1 numarada kayıtlı 26 varak olan yazma eserin 1a-3b varaklarında “Risâle-i Kalemiyye” yer almaktadır. Yazma eserin 6a varağından sonra manzum ve mensur kısımlar bulunmaktadır. Manzum kısımlarda Hâkim isminde bir şaire ait 7 gazel, 1 tarih, 1 rubai ve Sadık isminde bir şaire ait 1 gazel bulunmaktadır. Mensur kısımlarda Arapça bazı ibarelerin şerhi ile çeşitli dini konular hakkında kaleme alınmış parçalar yer almaktadır. Klasik Türk edebiyatı içerisinde “Kalem Risâlesi” yazdığı bilinen iki şair vardır. Bunlardan birisi Kınalı-zâde Ali Çelebi, diğeri de Ni'metî’dir. İnsanın yaratılış macerası “kalem, mürekkep, hokka” benzerliği etrafında anlatılan ve fazla hacimli içermeyen bu eserler felsefî bir konu olması nedeniyle sık sık Arapça-Farsça kelime ve tabirlere yer verilmesi eserin dilini ağırlaştırmaktadır. Ni'metî’nin Risale-i Kalemiye adlı eserinin edebiyatımız açısından önemi bu adla yazılmış tek Türkçe risale olmasından kaynaklanmaktadır.

Nimetî’nin biyografisi için bk. “Ni'metî, Seyyid Nîmetullâh Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nimeti-seyyid-nimetullah-efendi