RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ)
tasavvufi eser
Fuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ömer Fuâdî’nin, Risâle-i Halvetiyye veya Risâle-i Halvet adları ile de bilinen, halvetin tanımı, hâlleri, faziletleri üzerine yazılmış bir risâlesi (Ünal 2008: 24).  Sûfînin, dış âlemden tecrit edilmiş bir mekânda, mürşidin gözetimi altında vaktini ibadet, riyazet, zikir, murakabe ve tefekkürle geçirmesi anlamına gelen halvet, bazı tarikatlarda mekârim-i ahlâka ulaşabilmek için uygulanan bir terbiye metodudur. Bu uygulama sayesinde kötü huyların ve davranışların kaynağı olarak görülen nefis, sahip olduğu kötü huylardan arınarak güzel huylara erişir. Bu metodu uygulayan tarikatların başında Halvetîlik gelmektedir. Şa’bânîlik de halvete önem veren bir Halvetî koludur. Bu bağlamda Fuâdî de halvetin önemini anlatan ve halvetin İslâm’da yeri olmadığını iddia edenlere karşı cevap niteliğinde olan bir risâle yazmıştır (Demirel 2008: 49).

Halvet ve itikâfın tanımını, Halvetîlik’te Cemâliyye’nin kurucusu olarak bilinen Cemâl Halvetî’nin menâkıbını, Halvetî tarikatinin nasıl isimlendirildiğini, halvetin sekiz şartını, halvet ve itikâfı ruhbanlığa benzetenlerin iddialarını sıraladıktan sonra ruhbanlık ile halvet arasındaki farkları, halvetin ehl-i sünnet ve’l-cemaat itikadına sahip tarikat müntesiplerince ifa edilen bir ibadet şekli olduğunu anlatır (Demirel 2008: 50). Fuâdî, Halvetiyye’de, halveti şeriata aykırı bulup halvetin ruhban âdeti olduğunu, halvette hiçbir şey konuşmamanın şeriata aykırı olduğu gibi iddialara karşı halveti savunur. Ruhbanlıkla dervişliğin birbirinden tamamen farklı olduğunu belirtir. Mü’min ile kâfirin farkını bilmeyecek kadar cahil olanların dervişleri ruhbanlara benzettiğini söyler. Fuâdî, böyle kimselere hayıflanarak onların sahip oldukları ilmin Hz. Peygamberin Allah’a sığındığı fayda vermeyen ilim olduğunu söyler (Demirel 2018: 50).

Eser iki bölümden oluşur ilk bölümde halvetin adabı, usulü ve hikmetleri üzerinde durulurken, ikinci bölümde halvetin mertebeleri açıklanmıştır (Yazar 2001: 38). Müellif, risalesini biri Molla Cami’den diğeri Hafız’dan olmak üzere iki beyitle bitirir. Bu beyitler Fuzûlî’nin Rind u Zâhid eserindeki gibi bir düaliteyi yansıtır. Fuâdî, bu beyitlerle şeriat ehli olduğunu belirterek tarikat ve hakikat ehli olan sûfîlerin hâl ve fiillerine ta’n edenlerin tavırlarına cevap vermektedir (Demirel 2018: 51). Halvet risalesinin adıyla muhtevası arasında bir paralellik yoktur. Türkçe eserde halvetten daha ziyade günün (XVII. yüzyıl) tartışmaları çerçevesinde tasavvufun müdafaa edildiği görülmektedir (Demirel 2018). Eser, 155X100 mm boyutlarında olup, 145b-154a varakları arasında bulunmaktadır. 13 satır hâlinde talik yazı ile abadi kâğıt üzerine yazılmıştır. Eserde bab başlıkları kırmızı kalemle yazılmıştır (Ünal 2008: 24).

Eserin nüshaları şu şekildedir:  Süleymaniye, Esad Efendi, 1734, vr. 93/b-99/a, 17 str. Süleymaniye, HME, 2287, vr. 229/b-233/a, 21 str. Kastamonu YEK, 2067/4, vr. 145/b-154/b, 13 str.(Demirel, 2018: 51).

Fuâdî'nin biyografisi için bk. “Fuâdî, Ömer”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer

Eserden Örnekler


Li müellifihî Fuâdî Sarây-ı şâh-ı ‘âlemden dil-i vîrânemiz yeğdir Dahi cây-ı tecellîdir ki halvethânemiz yeğdir Dem-i ‘akl-ı me’âşında kalan şâdân-ı dânâdan Gam-ı leylî ile mecnûn olan dîvânemiz yeğdir Surûrî’nin ‘ilmiyle kalan hayrân-ı gāfilden Sinân Ümmî gibi ‘ârif olan mestânemiz yeğdir Kalan kesrette dil bahrında esdâf-ı ma’ârifden Bu dem gavvâs-ı vahdetle çıkan dürdânemiz yeğdir Ricâ etme Fuâdî ni’met-i bisyâri gayriden Bize gayb-ı hüviyyetten gelen yekdânemiz yeğdir (Demirel 2018: 203).

Kaynakça


Demirel, İsmail ( 2018). Ömer Fuâdî’nin Türkçe Tasavvuf Risaleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Ünal, Asuman (2008). Ömer Fuadi'nin Risale-i Virdiyye Adlı Eserindeki Tasavvufi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Yazar, İlyas (2001). Ömer Fuâdî: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Bülbüliyyesinin Metni. İstanbul: Hamle Yay.

Atıf Bilgileri


Kahriman, Sevda Tuğçe. "RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-halvet-fuadi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
2 BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
3 TÜRBENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Gencay Zavotçu
Görüntüle
5 HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
6 KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Hakan Yekbaş
Görüntüle
7 MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
12 RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. asuman ünal özcan
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
14 RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
15 SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
16 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
18 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
19 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
20 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
22 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
23 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
24 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
25 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle