- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fuâdî, Ömer - Madde Yazarı: Sevda Tuğçe Kahriman
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:06/05/2022
RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ)
tasavvufi eserFuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ömer Fuâdî’nin, Risâle-i Halvetiyye veya Risâle-i Halvet adları ile de bilinen, halvetin tanımı, hâlleri, faziletleri üzerine yazılmış bir risâlesi (Ünal 2008: 24). Sûfînin, dış âlemden tecrit edilmiş bir mekânda, mürşidin gözetimi altında vaktini ibadet, riyazet, zikir, murakabe ve tefekkürle geçirmesi anlamına gelen halvet, bazı tarikatlarda mekârim-i ahlâka ulaşabilmek için uygulanan bir terbiye metodudur. Bu uygulama sayesinde kötü huyların ve davranışların kaynağı olarak görülen nefis, sahip olduğu kötü huylardan arınarak güzel huylara erişir. Bu metodu uygulayan tarikatların başında Halvetîlik gelmektedir. Şa’bânîlik de halvete önem veren bir Halvetî koludur. Bu bağlamda Fuâdî de halvetin önemini anlatan ve halvetin İslâm’da yeri olmadığını iddia edenlere karşı cevap niteliğinde olan bir risâle yazmıştır (Demirel 2008: 49).
Halvet ve itikâfın tanımını, Halvetîlik’te Cemâliyye’nin kurucusu olarak bilinen Cemâl Halvetî’nin menâkıbını, Halvetî tarikatinin nasıl isimlendirildiğini, halvetin sekiz şartını, halvet ve itikâfı ruhbanlığa benzetenlerin iddialarını sıraladıktan sonra ruhbanlık ile halvet arasındaki farkları, halvetin ehl-i sünnet ve’l-cemaat itikadına sahip tarikat müntesiplerince ifa edilen bir ibadet şekli olduğunu anlatır (Demirel 2008: 50). Fuâdî, Halvetiyye’de, halveti şeriata aykırı bulup halvetin ruhban âdeti olduğunu, halvette hiçbir şey konuşmamanın şeriata aykırı olduğu gibi iddialara karşı halveti savunur. Ruhbanlıkla dervişliğin birbirinden tamamen farklı olduğunu belirtir. Mü’min ile kâfirin farkını bilmeyecek kadar cahil olanların dervişleri ruhbanlara benzettiğini söyler. Fuâdî, böyle kimselere hayıflanarak onların sahip oldukları ilmin Hz. Peygamberin Allah’a sığındığı fayda vermeyen ilim olduğunu söyler (Demirel 2018: 50).
Eser iki bölümden oluşur ilk bölümde halvetin adabı, usulü ve hikmetleri üzerinde durulurken, ikinci bölümde halvetin mertebeleri açıklanmıştır (Yazar 2001: 38). Müellif, risalesini biri Molla Cami’den diğeri Hafız’dan olmak üzere iki beyitle bitirir. Bu beyitler Fuzûlî’nin Rind u Zâhid eserindeki gibi bir düaliteyi yansıtır. Fuâdî, bu beyitlerle şeriat ehli olduğunu belirterek tarikat ve hakikat ehli olan sûfîlerin hâl ve fiillerine ta’n edenlerin tavırlarına cevap vermektedir (Demirel 2018: 51). Halvet risalesinin adıyla muhtevası arasında bir paralellik yoktur. Türkçe eserde halvetten daha ziyade günün (XVII. yüzyıl) tartışmaları çerçevesinde tasavvufun müdafaa edildiği görülmektedir (Demirel 2018). Eser, 155X100 mm boyutlarında olup, 145b-154a varakları arasında bulunmaktadır. 13 satır hâlinde talik yazı ile abadi kâğıt üzerine yazılmıştır. Eserde bab başlıkları kırmızı kalemle yazılmıştır (Ünal 2008: 24).
Eserin nüshaları şu şekildedir: Süleymaniye, Esad Efendi, 1734, vr. 93/b-99/a, 17 str. Süleymaniye, HME, 2287, vr. 229/b-233/a, 21 str. Kastamonu YEK, 2067/4, vr. 145/b-154/b, 13 str.(Demirel, 2018: 51).
Fuâdî'nin biyografisi için bk. “Fuâdî, Ömer”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer
Eserden Örnekler
Li müellifihî Fuâdî Sarây-ı şâh-ı ‘âlemden dil-i vîrânemiz yeğdir Dahi cây-ı tecellîdir ki halvethânemiz yeğdir Dem-i ‘akl-ı me’âşında kalan şâdân-ı dânâdan Gam-ı leylî ile mecnûn olan dîvânemiz yeğdir Surûrî’nin ‘ilmiyle kalan hayrân-ı gāfilden Sinân Ümmî gibi ‘ârif olan mestânemiz yeğdir Kalan kesrette dil bahrında esdâf-ı ma’ârifden Bu dem gavvâs-ı vahdetle çıkan dürdânemiz yeğdir Ricâ etme Fuâdî ni’met-i bisyâri gayriden Bize gayb-ı hüviyyetten gelen yekdânemiz yeğdir (Demirel 2018: 203).
Kaynakça
Demirel, İsmail ( 2018). Ömer Fuâdî’nin Türkçe Tasavvuf Risaleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Ünal, Asuman (2008). Ömer Fuadi'nin Risale-i Virdiyye Adlı Eserindeki Tasavvufi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Yazar, İlyas (2001). Ömer Fuâdî: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Bülbüliyyesinin Metni. İstanbul: Hamle Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
2 | BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. İlyas YAZAR |
Görüntüle | ||
3 | TÜRBENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Prof. Dr. Gencay Zavotçu |
Görüntüle | ||
5 | HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
6 | KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Prof. Dr. Hakan Yekbaş |
Görüntüle | ||
7 | MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. asuman ünal özcan |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
14 | RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
15 | SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
16 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
18 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
19 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
20 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
21 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
22 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
23 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
24 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
25 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle |