- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fuâdî, Ömer - Madde Yazarı: Prof. Dr. Gencay Zavotçu
- Eser Yazılış Tarihi:989/1581-82
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:05/01/2022
RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ)
mesneviFuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ömer Fuâdi Efendi'ye ait dinî ahlakî mesnevi. Risâle-i Hâbiyye li-Dervíş Ömeri’l-Fu’âdí başlığıyla kayıtlı 678 beyitlik bir eser olan Risâle-i Hâbiyye, mesnevi nazım şekliyle ve Mefā‘ílün, mefā‘ílün, fe‘ūlün kalıbıyla yazılmıştır. Sultan III. Murād zamanında, H. 989/ M.1581-82 yılında yazılan eseri, kurgusundan hareketle iki bölüme ayırmak mümkündür. Giriş niteliğindeki ilk bölümde 13 beyitlik Besmele, 17 beyitlik tevhid, 15 beyitlik na‘t ve 8 beyitlik Çehār Yār-ı Güzín övgüsü ve akabinde bir münâcât vardır. Akabinde Latîfî Tezkiresi’nden yararlanılarak yazılmış 150 beyitlik Osmanlı şairlerini birer-ikişer beyitte tanıtan şâirnâme niteliğinde bir bölüm mevcuttur. Eserin yazılış sebebinin açıklandığı "Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb" kısmından sonra asıl hikâye bölümüne giriş yapılır. Fuādi’nin, asıl hikâye bölümünde ilham kaynağı Hamdullah Hamdî ve onun Yūsuf u Züleyhā mesnevisidir. Hamdî’nin Yūsuf u Züleyhā mesnevisini okurken Züleyhâ’nın rüyası gibi bir rüyayı kendisine nasip etmesi için Hakk’a yalvaran Fu’âdî, bu sırada uykuya yenik düşer. Rüyasında yüce bir kapı görür. Gaipten gelen ses bunun mutluluk kapısı olduğunu, bu kapıdan girenin isteğine ve yüce makama ulaşacağını, bağış ve lütuf kapısının kendisi için açıldığını söyler. Bu sözler üzerine şair kapıdan içeri girer. Dağ ve bağ geçtikten sonra ovada bir yolda yürümeye başlar. Yolda ay yüzlü ve Leylā saçlı bir güzelle karşılaşır. Onu görünce gözü aydınlanır ve uykudan uyanır. Bundan sonraki günleri rüyasında gördüğü güzelin hayaliyle geçer. Kendisini aradığı sevgiliye ulaştıracak mürşidi doğum yeri Kastamonî’de bulur. Şeyh Abdülbâkî Efendi’nin dergâhına varıp ona intisap eder. Abdülbâkî Efendi elinden tutup ona doğru yolu gösterir. Onun sayesinde vahdet yüzünü görür. Hakiki Sevgili’yi seyredince yüzünün nakşında onun Nakkāş’ını görür, gönlünü mā-sivā düşüncesinden arındırır. Hakiki aşkla iyiliğe ulaşır, kesretten kurtulup vahdete erişir.
Eser, Manisa İl Halk Kütüphanesi, 1229 numarada "Risāle-i Bülbüliyye ve Risāle-i Sünbüliyye," adıyla kayıtlı yazma nüshanın sonunda bulunan ve çalışmaya esas teşkil eden Hâb-nâme metninden alınmıştır. Eser hakkında Gencay Zavotçu tarafından 2007'de yapılmış bir çalışma bulunmaktadır.
Eserin yazarı hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. "Fuâdî, Ömer", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer
Eserden Örnekler
Baña üstād-ı zāhirdir Latîfî
Anıñ lutfıyla irdim bu kemāle (Zavotçu 2007: 168)
Yazılmış anda rü’yā-yı Zelíhā
Cemāl-i Yūsuf’ı etmiş temāşā (Zavotçu 2007: 237-239)
***
Ma‘ārif tālibi olduķda Şeyhî
Aña irşādla feyz etdi şeyhi (Zavotçu 2007: 174)
***
Elimdeydi meger Ģamd[í] kitābı
Baña meftūģdı ma‘nāsı bābı
Tefe’ül vechi üzre bir maķāmı
Açınca anda gördüm bu kelāmı
***
Didim yā Rab baña da vir bu hāli
Bu hāletden göñül olmaya hālî
Cihānda bir cemāl-i dil-güşānıñ
Olayın derdle mahzūn[ı] anıñ
Baña vir ‘aşķ-ı bākî ķıl hidāyet
Hakîkî 'aşķıma eyle bidāyet (Zavotçu 2007: 317-319)
Ķadem basdum o sahrā üzre ol gāh
Görindi baña anda bir ‘aceb rāh
Sülūk etdim o rāha ben görince
Taríķ-i Haķ gibi togdı varınca
O rāh içre giderken gördüm ol ān
Tulū‘ etdi hemān bir māh-ı tābān
Ne meh-tāb belki gördüm āfitābı
Hicāb olmadı zerre gök sehābı (Zavotçu 2007: 402-405)
Kaynakça
Ömer Fuādí; Bülbüliyye. Süleymâniye Ktp., Düğümlü Baba nu.: 320/2.
Ömer Fuādí; Bülbüliyye. Ankara Milli Ktp. İbn-i Sínā nu.: 4652.
Ömer Fuādí; Risâle-i Bülbüliyye ve Risâle-i Sünbüliyye. Manisa İl Halk Ktp. nu.: 1229.
Ömer Fuâdí; Bülbüliyye. Kastamonu İl Halk Ktp. nu.: 1664.
Zavotçu, Gencay (2007). Türk Edebiyatı’nda Hâb-nâme ve Ömer Fu’âdî’nin Hâbiyye Risâlesi. Kocaeli: Hazret-i Pîr Şeyh Şa‘bân-ı Velî Vakfı Yay., No.: 8.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
2 | BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. İlyas YAZAR |
Görüntüle | ||
3 | TÜRBENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
4 | HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
5 | KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Prof. Dr. Hakan Yekbaş |
Görüntüle | ||
6 | MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. asuman ünal özcan |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
14 | RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
15 | SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
16 | NEVÂ-YI HORÛS (ABDÎ/VEHHÂBÎ) | Abdî, Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Abdülvehhâb Hemedânî | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
17 | TUHFETÜ'L-UŞŞÂK (ATÂ) | Atâ, Üsküplü Atâ | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (İLMÎ) | İlmî, İlmî Dede | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) | Halvetî Muhyî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (NEBÂTÎ) | Nebâtî, Nebâtî Çelebi | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
21 | SERGÜZEŞT-NÂME (NEBÂTÎ) | Nebâtî, Nebâtî Çelebi | Dr. Ahmet UĞUR |
Görüntüle | ||
22 | GENC-İ ESRÂR-I MA'NÎ (NİDÂÎ) | Nidâî, Şa'bân Nidâî Ankaravî | Prof. Dr. Nuran ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
23 | ÇİHL HADİS TERCÜMESİ (RIHLETÎ) | Rıhletî (d ?/?- ö. ?/?) | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
24 | KIRK HADİS (RIHLETÎ) | Rıhletî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
25 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle |