Sun’ullah Gaybî’nin Bayramî Melâmiliğin temel prensipleri, tarihi ve daha önce kaleme aldığı eserlerinde dile getirdiği konuları da ele aldığı eseri. Bilal Kemikli, eserin bir giriş ve iki bölümden oluştuğunu ifade ederek ferağ kaydında açıkça Sun’ullah b Ahmet b Beşir tarafından 1676 yılında yazıldığının belirtildiğini söylemektedir (1998: 71).

Eserde zikir, Allah-âlem ve Allah-insan ilişkisi, isim, müsemma, âlem-varlık ilişkisi, tarikatın esasları, ilahi aşk, yol, mürşid, İsm-i Azam ve Esmâ-ı Hüsnâ konuları ele alınmaktadır. Gaybî, Allah’ın Esmâ-ı Hüsnâ’sını ayrı ayrı ele alarak anlamlarını açıklamış ve İsm-i Azam’dan bahsetmiştir. Ayrıca eserde uyku, rüya, rüyada görülen semboller ve anlamları, tasavvuf dilinde kullanılan remizlere ve nefse dair açıklamalar da bulunmaktadır. Eserin sonunda tevhid-i ef`al, tevhid-i zât ve tevhid-i evsâf konuları ele alınmaktadır (Gaybî 7b-30b; Kemikli 1998: 71-72). Allah’ın isimlerinin ve zikir konusunun açıklandığı kısımları referans alarak Gaybî’nin görüşlerini açıklayan Abdullah Kartal, Gaybî’nin bütün varlıkların kaynağını ilahi isimler olarak gördüğünü; varlığın sınırsızlığı gibi isimlerin de sınırsızlığı görüşünde olduğunu savunmaktadır (2016: 212).

Risâle-i Esmâ, Gaybî’nin hacim olarak en geniş eserlerinden biridir. Eser sade bir dille yazılmış; ilmî ve anlaşılır bir üslûp kullanılmıştır. Eserin teolojik, metafizik ve felsefi konuları ele alması sebebiyle eserin daha kolay anlaşılır olması için soru cevaplı anlatım biçimi kullanılmıştır. Gaybî, kendisine yöneltilen ve merak edilen yaklaşık 277 soruyu cevaplarken anlaşılır olmaya özen göstermiştir (Kemikli 1998: 70). Abdullah Kartal, Kütahya Belediyesi Mustafa Yeşil Kütüphanesi’nde bulunan nüshada birinci bölümün başlığının “Şeriat ehlinin görüşüne göre birinci maksadın açıklanması”, ikinci bölümün başlığının ise “Ehl-i tarik kavli üzere ikinci maksadın açıklanması” biçiminde olduğunu ifade ederek; eserin bölümlerinin birinin şeriat ehlinin görüşünü diğeri ise tarikat ehlinin görüşünü yansıttığını söylemektedir (2006: 208). Abdurrahman Doğan’a göre de eserin bölümleri “tarikat-ı vahdetiyye” ve “tarikat-ı berzahiyye” olarak ayrılmıştır (1997: 30).

Risâle-i Esmâ’da Fahreddiz Râzi, Şeyh-i Ekber, Sadrettin Konevi, Yunus Emre ve Cüneyd-i Bağdâdî’nin kaleme almış olduğu dinî ve tasavvufi ilimlere dair eserler, ayet ve hadisler referans gösterilmiştir (Kemikli 1998: 72). Gaybî, zikir ve isim konusunda ise İbn’l-Arabi’nin görüşlerinden esinlenmiştir (Kartal 2016: 212). Eserin bilinen iki nüshası günümüze kadar ulaşmıştır. Nüshalardan biri Kütahya Belediyesi Mustafa Yeşil Kütüphanesi, No. 2456 ve Bursa Eski Eserler Kütüphanesi Genel, No. 1441/6’da bulunmaktadır (Kemikli 1998: 72).

Eser ayrıntılı olarak Abdullah Kartal’ın “Gaybî’nin Esmâ Telakkîsi: Risâle-i Esmâ’ya Dair” (2016) adlı çalışmasında ele alınmıştır. Risâle-i Esmâ, Bilal Kemikli’nin Sun’ullâh-i Gaybî Divanı İnceleme-Metin adlı doktora tezinde ve Abdurrahman Doğan’ın Sunullah Gaybî Hayatı, Eserleri, Fikirleri ve Sohbetnâmesi (İnceleme-Metin) adlı yüksek lisans tezinde de incelenmektedir.

Sun’ullah Gaybî’nin biyografisi için bk. "Sun’ullah Gaybî, Kütahyalı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sunullah-gaybi-kutahyali