RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ)
tasavvufî eser
Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fuâdî'nin geleneksel halk inancında “Bal tefsiri” adıyla meşhur olmuş bir konuyu ele aldığı Türkçe risalesi (Demirel 2018: 55). ‘Aseliyye risalesi Kastamonu valisi Muhammed Paşa’ya hediye edilmiştir (Demirel 2018: 58). Konu özetle şöyledir: Hz. Ali günlerden bir gün hastalanır. Hz. Ebubekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman da Hz. Ali’yi ziyaret için evine giderler. Hâl hatırdan sonra, Hz. Ali misafirlerine bir şeyler ikram etmek ister. Evde sadece bir tas içinde bir miktar bal; balın içinde de siyah bir saç teli vardır. Hz. Ebubekir “Karındaşımız Ali’nin balını her birimiz mahalle muvâfık ve derûnunda olan haslet ve hâle mutâbık üçer kelimât-ı hikmet-i âlûd söylemedikçe yemeyiz.” der. Bunun üzerine başta Hz. Ebubekir olmak üzere sırasıyla Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali bal, tas ve saçtan yola çıkarak hikmetli sözler söylerler. İşte ‘Aseliyye risalesi bu olaydan yola çıkarak ashâb-ı kirâm sevgisi ve tevhidden bahseder ki, nihaî planda bal, tevhide yorulmuştur (Demirel 2018: 55).

Fuâdî, risalenin telif sebebini, “Sebeb-i Tahrîr-i Risâle-i ‘Aseliyye ve Ba’is-i Makâle-i ‘Ameliyye” başlıklı bölümde eski âlimlerin ve hakîmlerin kitaplarını okuyup üzerinde düşünürken Müsellesât risalesine de konu olan ve halk arasında “Bal Tefsiri” diye bilinen Hz. Ali’nin hastalığını ve dört halifenin ziyaretini konu edinen Arapça hadisi gördüğünü belirtir. “Ashabım yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız doğru yolu bulursunuz.” hadisinden yola çıkarak, sahabe-i kiramı anlatan bu hadisin de mü’minler için örneklik teşkil edeceğini düşünmüş, iyilikler yolunda ilerleyen dervişler anlayıp gereğince amel etsinler diye basit bir Türkçe ile kaleme almıştır. (Demirel 2018: 55). Fuâdî, dört halifenin, Hz. Fatıma’nın, Hz. Aişe’nin ve Hz. Peygamber’in sözlerini naklettikten sonra, kendisine ilham olan sözleri de nakleder (Demirel 2018: 57).

Birçok eserinde benzer ayet, hadis ve konuları işlemiş olan Fuâdî, ‘Aseliyye ile Müsellesât’ta da aynı hadisten yola çıkarak sahabe-i kirâmı methetmiştir. Müsellesât’ta Resûlullah’ın “Bana dünyanızdan üç şey sevdirildi: Güzel koku, kadın ve gözümün nuru namaz.” hadisinden yola çıkarak dört büyük halifenin de söylediği/sevdiği müselles sözlerine değinilmiştir. Bu anlamda ‘Aseliyye için Müsellesât’ın kısaltılmış hâli dememiz mümkündür (Demirel 2018: 55).

Risalenin tespit edilen tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi bölümü 2287’de olup tam künyesi, “Hâzihî Risâletün ‘Aseliyyetün li-Medhi Ashâbi Resûlillâhi Çehâr Yâr-i Güzîn radıyallâhu ‘anhüm ecma’în” şeklindedir (Demirel 2018 55).

Fuâdî'nin biyografisi için bk. "Fuâdî, Ömer". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer

Eserden Örnekler


[248/b] Hâzihî Risâletün ‘Aseliyyetün li-Medhi Ashâbi Resûlillâhi Çehâr Yâr-i Güzîn Radiyallâhu ‘Anhüm Ecma’în Bismillâhirrahmânirrahîm Ba’de hamd-i Hüdâ-yı Kadîm-i zi’l-celâl ve salât ü selâm-i Resûl-i Kerîm-i zi’l-cemâl ve çehâr yâr-i güzîn-i mürşidîn-i zevi’l-kelâm ve âl ü ashâb-ı râşidîne zevi’l-hisâl, rıdvânullâhi te’âlâ ‘aleyhim ecmaîn fî külli’l-ahvâl. (Demirel 2018: 112).

Bitiş: “’Urûc-ı a’lâ-yı ‘illiyyîn ile vusûl-i cennet zât-ı şuhûd-ı cemâl-i rabbi’l-‘âlemîn müyesser olup ‘izzet-i mükâşefe-i kibriyâ-yı celâl-i müte’âli ve devlet-i cemâl-i müşâhede-i cemâl-i bâ-kemâl nasîb ola. Âmîn. Yâ Refî’u’d-de’avât ve yâ Bedî’u’l-berakât.” (Demirel 2018:55-56)

Kaynakça


Demirel, İsmail. ( 2018). Ömer Fuâdî’nin Türkçe Tasavvuf Risaleleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Kahriman, Sevda Tuğçe. "RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-aseliyye-fuadi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
2 BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
3 TÜRBENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Gencay Zavotçu
Görüntüle
5 HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
6 KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Hakan Yekbaş
Görüntüle
7 MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
12 RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. asuman ünal özcan
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
14 RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
15 SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
16 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
18 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
19 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
20 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
22 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
23 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
24 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
25 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle