Taşköprî-zâde Ahmed Efendi’nin insanın halife olmasına ve yönetimde dikkat etmesi gereken hususlara dair görüşlerini yansıttığı risâlesi. Eserin 6 nüshası bulunmaktadır (Arıcı 2016: 22-23). Risâlenin ruhunun yöneticilik ve beden üzerindeki etkisini açıklamayı amaç edindiği söylenebilir.

Eserin tam olarak ne zaman telif edildiğine yönelik net bir bilgi bulunmamakla birlikte, eser Taşköprî-zâde’nin kadılık yaptığı dönemde (Bursa 952-954/1545-1547 ya da İstanbul 958/1551) yazılmıştır (Arıcı 2016: 19, Şaninalp 2017: 646-647). Risâlenin, Hemedânî’nin (ö. 786/1385) Zahiretü’l-Mülûk adlı eserinden etkilenerek telif edildiğini ve Taşköprî-zâdenin birtakım tasarruflarla birlikte eseri (Zahiretü’l-Mülûk’u) yeniden inşa ettiğini söylemek mümkündür (Arıcı 2016: 20). Sade bir dil kullanılarak kaleme alınan risalede ilgili fasıllar ayet, hadis ve sahâbe hayatından kesitlerle desteklenerek açıklanmıştır.

Eser 12 fasıldan ibarettir. Bu fasıllarda insanın halife olarak yaratılması; hükümdar olarak insanda bulunması gereken nitelikler ve insanın yöneticilikte dikkat etmesi gereken hususlar; hükümdarın vazife bilincine sahip reâyâsına karşı davranış ve sorumluluklarının farkında; yöneticilerin firâset ehli ve karar alırken bu yönünü de göz önünde bulundurarak karar vermesi; reâyânın yönetici üzerindeki hakları; İslâm beldesinde yaşayan yabancıların dikkat etmesi gereken hususlar; anne ve babanın çocuğu üzerindeki hakları; evlilikte eşlerin birbirlerine karşı dikkat etmesi gereken hususlar, kocanın eşi üzerindeki hakları; çocuğun hakları; köle, cariye ve hizmetçilerin sahip olduğu haklar; hakikî dostluk ve dostlukta dikkat edilmesi gereken koşullar ele alınmıştır.

Eserin tahkikli metni Müstakim Arıcı tarafından yayımlanmıştır (2016). 

Müellifin biyografisi için bk. “Taşköprî-zâde, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/taskopruzade-ahmed-isameddin-ebulhayr