RIDVÂNİYYE (AHMED-İ RIDVÂN)
didaktik-ahlâkî mesnevi
Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg (d. ?/? - ö. 935-945 ?/1528-1538 ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed-i Rıdvân’ın dinî ve ahlakî öğütleri hikâyelerle destekleyerek anlattığı eseri. Aruzun fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilün kalıbıyla mesnevi şeklinde yazılan  Rıdvâniyye'de (Ünver 1986: 112-113), birbirinden bağımsız, gelişigüzel sıralanmış izlenimi veren hikâyeler uygun beyitlerle birbirine bağlanmıştır.

Eserin baş tarafında yer alan 11 beyitlik tevhidi; aşk, âşık, maşuk, iman, nefs, adalet, kibir, iyilik vb. gibi dinî-tasavvufî meseleler ile Hz. Peygamber, dört halife, mezhep önderleri, veliler ve tarihi kişiliklere dair bölümler takip etmektedir. Mesnevinin 215. beytinden sonra gelen yaklaşık 40 beyitlik münâcâtta, kâfir nefsin yaptırdığı kötülüklerden duyulan pişmanlık dile getirilmiştir. Bu bölümlerin ardından hükümdarlara dair hikâyelere yer veren müellif, bir ilgi kurarak Sultan II. Bayezid’i över; 10 beyitlik bu kısa methiye padişaha dua cümleleriyle son bulur (389-403. beyitler). Rıdvâniyye’nin 904-908. ve 1701. beyitlerinde de karşılaşılan benzer ifadeler, eserin II. Bayezid’e sunulmak üzere kaleme alındığını göstermektedir. Ahmed-i Rıdvan, son bölümde Rûh-ı kudsî’nin “Rıdvâniyye” adını verdiği eserinin, kendisinin de nazire yazdığı Penc Genc’den daha ileride olduğunu hatta zımnen Selmân (ö. 1376), Hassân (ö. 680 ?), Hüsrev Dihlevî (ö. 1325) ve Sa’dî (ö. 1292) gibi büyük şairlerin bile onun seviyesine ulaşamayacağını ifade etmiştir.Aşağıdaki beyitte de şair kendi eserinin (daha öncekilerin) tamamından güzel olduğunu söylemektedir: Didi târîhe bu mısraʿ hûbdur/  Bu kitâbum kamudan mahbûbdur (Yılmaz 2006: 192).  Bu beyit aynı zamanda Rıdvâniyye’nin te’lif tarihini de vermektedir; ikinci mısranın ebced hesabıyla karşılığı olan 934 rakamı eserin, miladi 1527-28 yıllarında yazıldığına işaret etmektedir. Ahmed-i Rıdvan, son beytinde, mesnevinin 2080 beyitten oluştuğunu (Bu kitâb ebyâtı bununla tamâm / Oldı elfeynu semânîn ve’s-selâm) söyler. Ancak eserin eksik olduğu anlaşılan yegâne nüshasında (Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmut Efendi 3330) 1723 beyit bulunmaktadır.

İlk kez İsmail Ünver’in (Ünver, 1982) ele aldığı Rıdvâniyye, Nebi Yılmaz tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmış (2006), daha sonra aynı yazar tarafından kitap olarak  yayımlanmıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. “Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-ridvan

Eserden Örnekler


Ey gönül cûş eyle bir dem ışk ile

Merd isen meydâna gir gel şevk ile


Bülbüle dem-sâz idüp âvâzunı

Nüh felekden kıl yüce pervâzunı


Ahmed-i Rıdvân hurūş u cûşa gel

Aklunı başdan yitürme hūşa gel


Çün nasâyih kânıdur tabʿun senün

Toludur dürr ü cevâhir mahzenün


Kıl nasihât dürlerin her dem nisār

Ola kim meyl ide gūş-ı şehr-yâr


Ey şeh-i âdil bugün dâd eylegil

Adl ile bu mülki âbâd eylegil


Dâd ile ma'mûr olupdur bu cihân

Zulm ile vîrân olur kevn ü mekân (Yılmaz 2006: 51).

Kaynakça


Tavukçu, Orhan Kemâl (2000). Ahmed Rıdvân Hüsrev ü Şirin (İnceleme-metin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Ünver, İsmail (1982). Ahmed-i Rıdvan Hayatı Eserleri ve Edebi Şahsiyeti. Doçentlik Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Ünver, İsmail (1986). “Ahmed-i Rıdvan”. TTK Belleten, L/196.

Yılmaz, Nebi (2006). Ahmed-i Rıdvan ve Rıdvâniyyesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Yılmaz, Nebi (2017). Rıdvaniyye (Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Bizim Büro Yay. 

Atıf Bilgileri


Tavukçu, Orhan Kemal. "RIDVÂNİYYE (AHMED-İ RIDVÂN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ridvaniyye-ahmed-i-ridvan. [Erişim Tarihi: 24 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-İ Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Prof. Dr. Halil Çeltik
Görüntüle
2 İSKENDER-NÂME (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Doç. Dr. İsmail AVCI
Görüntüle
3 HUSREV Ü ŞÎRÎN (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu
Görüntüle
4 MAHZENÜ'L-ESRÂR (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Prof. Dr. Mahmut Kaplan
Görüntüle
5 HEFT PEYKER (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
6 LEYLÂ VÜ MECNÛN (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Öğr. Gör. Ayşe Ulu
Görüntüle
7 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (AHMED-İ RIDVÂN) Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle