- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg - Madde Yazarı: Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu
- Eser Yazılış Tarihi:1527
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:16/08/2022
RIDVÂNİYYE (AHMED-İ RIDVÂN)
didaktik-ahlâkî mesneviAhmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg (d. ?/? - ö. 935-945 ?/1528-1538 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed-i Rıdvân’ın dinî ve ahlakî öğütleri hikâyelerle destekleyerek anlattığı eseri. Aruzun fâʿilâtün fâʿilâtün fâʿilün kalıbıyla mesnevi şeklinde yazılan Rıdvâniyye'de (Ünver 1986: 112-113), birbirinden bağımsız, gelişigüzel sıralanmış izlenimi veren hikâyeler uygun beyitlerle birbirine bağlanmıştır.
Eserin baş tarafında yer alan 11 beyitlik tevhidi; aşk, âşık, maşuk, iman, nefs, adalet, kibir, iyilik vb. gibi dinî-tasavvufî meseleler ile Hz. Peygamber, dört halife, mezhep önderleri, veliler ve tarihi kişiliklere dair bölümler takip etmektedir. Mesnevinin 215. beytinden sonra gelen yaklaşık 40 beyitlik münâcâtta, kâfir nefsin yaptırdığı kötülüklerden duyulan pişmanlık dile getirilmiştir. Bu bölümlerin ardından hükümdarlara dair hikâyelere yer veren müellif, bir ilgi kurarak Sultan II. Bayezid’i över; 10 beyitlik bu kısa methiye padişaha dua cümleleriyle son bulur (389-403. beyitler). Rıdvâniyye’nin 904-908. ve 1701. beyitlerinde de karşılaşılan benzer ifadeler, eserin II. Bayezid’e sunulmak üzere kaleme alındığını göstermektedir. Ahmed-i Rıdvan, son bölümde Rûh-ı kudsî’nin “Rıdvâniyye” adını verdiği eserinin, kendisinin de nazire yazdığı Penc Genc’den daha ileride olduğunu hatta zımnen Selmân (ö. 1376), Hassân (ö. 680 ?), Hüsrev Dihlevî (ö. 1325) ve Sa’dî (ö. 1292) gibi büyük şairlerin bile onun seviyesine ulaşamayacağını ifade etmiştir.Aşağıdaki beyitte de şair kendi eserinin (daha öncekilerin) tamamından güzel olduğunu söylemektedir: Didi târîhe bu mısraʿ hûbdur/ Bu kitâbum kamudan mahbûbdur (Yılmaz 2006: 192). Bu beyit aynı zamanda Rıdvâniyye’nin te’lif tarihini de vermektedir; ikinci mısranın ebced hesabıyla karşılığı olan 934 rakamı eserin, miladi 1527-28 yıllarında yazıldığına işaret etmektedir. Ahmed-i Rıdvan, son beytinde, mesnevinin 2080 beyitten oluştuğunu (Bu kitâb ebyâtı bununla tamâm / Oldı elfeynu semânîn ve’s-selâm) söyler. Ancak eserin eksik olduğu anlaşılan yegâne nüshasında (Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmut Efendi 3330) 1723 beyit bulunmaktadır.
İlk kez İsmail Ünver’in (Ünver, 1982) ele aldığı Rıdvâniyye, Nebi Yılmaz tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmış (2006), daha sonra aynı yazar tarafından kitap olarak yayımlanmıştır (2017).
Şairin biyografisi için bk. “Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-ridvan
Eserden Örnekler
Ey gönül cûş eyle bir dem ışk ile
Merd isen meydâna gir gel şevk ile
Bülbüle dem-sâz idüp âvâzunı
Nüh felekden kıl yüce pervâzunı
Ahmed-i Rıdvân hurūş u cûşa gel
Aklunı başdan yitürme hūşa gel
Çün nasâyih kânıdur tabʿun senün
Toludur dürr ü cevâhir mahzenün
Kıl nasihât dürlerin her dem nisār
Ola kim meyl ide gūş-ı şehr-yâr
Ey şeh-i âdil bugün dâd eylegil
Adl ile bu mülki âbâd eylegil
Dâd ile ma'mûr olupdur bu cihân
Zulm ile vîrân olur kevn ü mekân (Yılmaz 2006: 51).
Kaynakça
Tavukçu, Orhan Kemâl (2000). Ahmed Rıdvân Hüsrev ü Şirin (İnceleme-metin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Ünver, İsmail (1982). Ahmed-i Rıdvan Hayatı Eserleri ve Edebi Şahsiyeti. Doçentlik Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Ünver, İsmail (1986). “Ahmed-i Rıdvan”. TTK Belleten, L/196.
Yılmaz, Nebi (2006). Ahmed-i Rıdvan ve Rıdvâniyyesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Yılmaz, Nebi (2017). Rıdvaniyye (Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Bizim Büro Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-İ Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Prof. Dr. Halil Çeltik |
Görüntüle | ||
2 | İSKENDER-NÂME (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Doç. Dr. İsmail AVCI |
Görüntüle | ||
3 | HUSREV Ü ŞÎRÎN (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
4 | MAHZENÜ'L-ESRÂR (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Prof. Dr. Mahmut Kaplan |
Görüntüle | ||
5 | HEFT PEYKER (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
6 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Öğr. Gör. Ayşe Ulu |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (AHMED-İ RIDVÂN) | Ahmed-i Rıdvân, Rıdvân, Ahmed Beg | Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |