Mustafa Reşit tarafından yazılan eser. Toplam 64 sayfa tutan eserde 15 bölüm yer almaktadır. Eserin konusu şu şekildedir: Culyo, İstanbul’a hem ticaret hem de ziyaret için gelmiş yirmi beş yaşında Roma Sanayi-i Nefise Mektebinden mezun olmuş bir ressamdır. İstanbul Beyoğlu’nda ikamet eder, özenli giyim ve bakımıyla Beyoğlu kibarlarının ve özellikle de kadınlarının dikkatini çekmektedir. Kendisine birçok resim yaptırılır. Bir gün, zengin birinin verdiği baloda Oraniya adlı bir asilzade güzel kızla tanışır. Sohbet edip dans ederler. Üç gün sonra Oraniya, Culyo’ya resmini yaptırmak ister. Culyo, Oraniya’nın resmini yapmaya başlar. Ancak resim bir türlü bitmez. Oraniya ailesiyle Büyükada’ya gider. Resim bahanesiyle Culyo da sık sık onu ziyaret eder. Daha sonra o da Ada’ya yerleşir. Artık aralarında bir aşk başlamıştır. Oraniya’nın Culyo’nun atölyesinde bulunduğu bir gün atölyeye Viyolet adlı, konuşmasından Parisli olduğu anlaşılan bir bayan gelir. Culyo’ya resmini yaptıracaktır. Ancak Culyo’ya sergilediği tavırlarıyla Oraniya’nın dikkatini çeker. Oraniya onun resmini yapmaması noktasında Culyo’ya ısrar eder. Culyo kabul eder. Bu arada Culyo’ya âşık olan Viyolet, onu evine davet ederek evlenme teklifinde bulunur. Culyo kabul etmez. Viyolet, bunun nedeninin onunla Oraniya arasındaki aşktan kaynaklandığını anlar. Bunun için uzun süreden beri Oraniya ile evlenmeyi düşünen Yanko adlı bir kişiyi kullanarak onları ayırmak ister. Yanko, yirmi yedi yaşında bir kişi olup Oraniya ile evlenecektir. Bunu Oraniya’nın ailesi de tasvip etmesine rağmen Oraniya kabul etmez. Viyolet’in tahrikiyle Yanko Oraniya’yı ailesinden tekrar ister. Oraniya’nın babası kızını kabul etmesi için zorlar. Culyo ile Oraniya kaçmaya karar verirler. Bunu haber alan Viyolet, Yanko’yu bilgilendirir. Culyo ile Oraniya’nın kaçtıkları gece onları takip eden Yanko, Culyo ile düello eder, Culyo ölür. Bunun üzerine Oraniya Culyo’nun silahıyla intihar ederek Culyo’nun yanı başına düşer (Yiğitbaş 1999: 27-28).

Eserin dili yazıldığı döneme göre genellikle sade olmakla birlikte nispeten süslü bir üsluba sahiptir. Eser, 1308/1891 yılında İstanbul’da Mahmud Bey Matbaası’nda basılmıştır. Eser üzerine bugüne dek herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Mustafa Reşit”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-resit