Fahruddîn Alî Safi b. Hüseyin Vâiz-i Kâşifî'nin (ö. 939/1532-33) Reşehât-ı ʻAyni'l-Hayât adlı eserinin tercümesi.

XVI. yüzyılda yaşamış olan Trabzonlu Mehmed b. Mehmed Şerîf el-Abbâsî tarafından yapılan bu tercüme, beraat-i istihlal sanatından işaretler taşıyan bir mukaddime ile başlar. Birer Arapça ve Türkçe münacatı da ihtiva eden bu mukaddimede yazar kendisini “Mehmed el-ma’rûf bi-İbni Mehmed Şerîf el-Abbâsî” olarak takdim eder. Böyle bir takdimden dolayı olsa gerek yazarın ismi bazı kaynaklardan hataen Mehmed Ma'rûf olarak geçmiştir. Yazar, tercümesine kaynaklık eden eser hakkında bilgi verip bu eserin kıymetini belirttikten sonra, tercümesinin sebebini anlatmaktadır. Buna göre, mütercim herkesin ve özellikle Türklerin, mezkur eserin faydalı bilgilerinden faydalanması, mana güzelliğinden zevk alması ve içindeki hikmetlerden yararlanması amacıyla eseri Farsçadan Türkçeye tercüme etmiştir (Alzyout 2019: 26-27).

Eserini III. Murad'a eden Mehmed, mukaddimesinde bu padişahı övdükten sonra tercümesinde izlediği tercüme usulü hakkında önemli bilgiler verir tercümede bulunabilecek hata ve kusurlardan dolayı okuyuculardan özür diler. Mütercim, kaynak metnin tertibi ve bölümlendirmesini koruyarak tercümesini gerçekleştirir. Bu itibarla tercüme kaynak metinde olduğu gibi “Makâle” ve üçer faslı ihtiva eden üç “Maksad” ile “Hâtime”'den oluşmaktadır. “Makâle”'de Nakşibendî silsilesine mensup hocaların tabakaları anlatılmıştır. Birinci “Maksad” Hâce Ubeydullâh'ın ataları ve akrabaları ile doğum tarihi, çocukluğundaki halleri, tavırları, ahlakı, seferleri ve dönemin şeyhleriyle görüşmesi; ikinci “Maksad” Hâce Ubeydullâh'ın görüşleri ve bilgileri ile kendisinden vasıtasız olarak nakledilen hikâyeler, latifeler, haller ve rivayetler; üçüncü “Maksad” ise Hâce Ubeydullâh'ın kerametleri ve sıra dışı tavırları hakkındaki beyana havidir.  Hâtime bölümünde bahsi geçen zatın ölümü beyan edilir (Alzyout 2019: 27).

Manzum bölümlerin manzum tarzda çevrildiği ve kaynak metne faydalı olduğu düşünülen bilgilerin ilâve edildiği bu eser, özellikle Kınalızâde Hasan Çelebi ve Beyânî tarafından beğenilmiş ve sadece bir tercümeden ibaret olmayan ve benzeri bulunmayan bir eser şeklinde nitelenmiştir. Eserin sonunda tercümenin bitiş tarihini vermek üzere Türkçe bir gazele yer verilmiştir Buna göre eser, 27 Zilhicce 993 (10 Aralık 1585) tarihinde, mütercim İzmir kadısı iken bitirilerek III. Murad'a ithaf edilmiştir (Alzyout 2019: 28).

Oldukça rağbet gördüğü anlaşılan tercümenin giriş kısmında münşiyâne üslubun etkisi hakimken metnin asıl kısmında sade bir dil ve anlatımın tercih edildiği görülmektedir. Hassan Alzyout yaptığı taramalara göre eserin 50'den fazla nüshasını tespit ederken 1820'den başlayarak Arap harfli 5 farklı baskısının da gerçekleştiğini tespit etmiştir (Nüshalar ve baskılar için bk.  Alzyout 2019: 29-30).

İlk defa 1971 yılında Necip Fazıl Kısakürek tarafından kısaltılıp sadeleştirilerek “Reşahât: Can Damlaları” ismiyle yayımlanan bu eser, (2005) yılında Mustafa Özsaray tarafından kaynak metne sadık kalınmak suretiyle yeniden sadeleştirilerek “Reşehât: Hayat Pınarından Can Damlaları” adıyla yayımlanmıştır (Alzyout 2019: 31).

Müellifin biyografisi için bk. "Ârifî, Mehmed Ma'rûf Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arifi-mehmed-maruf-efendi