Asıl adı Muhammed Fazlullah Şerifzâde olan Mehmed Fâzıl Paşa’nın Ziyâ Paşa’nın Zafernâme’sine reddiyye ve tekzîbiyye niteliğinde yazdığı eseri. Zafernâme, farklı zamanlarda kaleme alınmış kaside, tahmis ve şerh olmak üzere üç bölümden oluşan hiciv türünde bir eserdir. 66 beyitlik medhiye tarzındaki kaside, İzmit mutasarrıfı Fâzıl Paşa’nın dilinden Âlî Paşa için yazılmıştır. Ziyâ Paşa eserini bizzat kendisi “Zât-ı Hazret-i Sadaret Penâhı Girid memuriyetlerinde muzafferiyetlerine dair İzmid mutasarıfı saadetlü Fâzıl Paşa Hazretleri’nin nazmeylediği Zafernâme’dir.” diye takdim etmiştir. Ancak herhangi bir zafer söz konusu değildir. Eserde Âlî Paşa’nın Girid isyanı üzerine oraya gidip ayaklanmayı idari maslahatta bastırması ve neticede zafer kazanmış bir eda ile İstanbul’a dönüşü anlatılmakta bu hadisedeki tutumuyla birlikte devrin siyasi manzarası içinde şahsi karakteri ve hususiyetleri karikatürize edilmektedir. Zafernâme’sini bu hâliyle bırakmayan Ziyâ Paşa daha sonra 66 beyitlik bu kasidesini Karantina Kâtipliği’nden emekli Hayrî Efendi’nin dilinden tahmis ederek geliştirmiştir. Bunu da “İzmid Mutasarrıfı saadetlü Fâzıl Paşa Hazretleri’nin hakk-ı âlî-i hazret-i sadaret penâhide inşâdına muvaffak oldukları Zafernâme üzerine Karantina Kitâbetinden mütekâid Hayrî Efendi’nin nazm eylediği tahmîs-i nefistir.” şeklinde ifade etmiştir. Bu tahmisi de Zaptiye Müşîri Hüseyin Hüsnü Paşa’nın kaleminden çıkmış gibi şerh etmiştir (Kolcu 1998 28-39).

Mehmet Fâzıl Paşa, eserini Zafernâme’de ileri sürülen yergi, itham ve suçlamalara karşı çıkmak, yanlış fikirleri düzeltmek ve atfedilen Âlî Paşa düşmanlığının doğru olmadığını belirtmek için kaleme almıştır. Paşa’nın Zafernâme’yi kendi adına isnat etmesine şiddetle öfkelenen Mehmed Fâzıl Paşa otuz beş beyitlik Reddiyye ve Tekzîbiyye’sinde öncelikle “Ebedî hicv ü hezel olmadı benden sâdır” sözleriyle Zafernâme gibi bir hiciv eseri yazmadığını, “Hâric-i tavr-ı edeb nazm ü nesr söylemedim / Bilir ehl-i din ü dâniş şu’arâ-yı sâir” beytiyle de eserin kendisinin olmadığını ifade eder. Akabinde Sadrazam Âlî Paşa’nın sadık bir kulu, onun ikramlarına karşı şükredici olmasının boynunun borcu olduğunu, bundan ötürü ikbalinin ve ömrünün uzun olması için Hz. Mevlâ’ya dua ettiğini belirtir. Daha sonra yirmi beyit ile Ziyâ Paşa’yı eleştirir (Kolcu 1998: 23-92).

Mehmed Fâzıl Paşa eserini Zafernâme’nin şekil hususiyetlerini alarak nazmetmiştir. Reddiyye ve Tekzîbiyye’nin de nazım şekli kasidedir. O da aruzun remel bahrinin “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” kalıbı ile kaleme alınmıştır. Ancak eser, beyit sayısı bakımından farklılık arz etmektedir. Zafernâme altmış altı beyit olarak yazılmasına rağmen Reddiyye ve Tekzîbiyye otuz beş beyittir.

Eser, Hasan Kolcu tarafından yayımlanmıştır (Kolcu 1998).

Şairin biyografisi için bk. “Fâzıl Paşa, Antepli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fazil-pasa