Hasan Tevfîk’in Kerbelâ Hâdisesi’ni anlatan mersiyesi. Devletin çeşitli kademelerinde görev yapan, dinî ve edebî konularda birçok eseri bulunan Hasan Tevfîk’in bu eseri, üslup ve şekil özellikleri bakımından benzerlerinden bazı farklılıklar arz eder.

Eserin mensur mukaddime, tevhîd ile başlar. Hasan Tevfîk, Hz. Muhammed ve Ehl-i Beyt'in övgüsünün ardından kendi zamanına kadar birçok kişinin mersiye yazdığını, fakat hiçbirinin yeni tarza vâkıf olmadıklarını, bu yüzden kendisinin daha önce denenmemiş bir tarzla eseri te’lif ettiğini söyler. Müellif, bu eseri kendisine şefaat vesilesi olması ümidiyle yazdığını ifade ettikten sonra Ehl-i Beyt, Âl-i Abâ ve Muharrem isimlerinin kaynağını anlatır. Eser, mukaddimeden sonra 14 başlık ve 379 beyitten müteşekkil manzum mersiye ile devam eder. Mersiyenin giriş bölümü; münâcât, tevhidname, na't ile dört halife, Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin övgüsünden oluşur. Konunun işlendiği bölümde ise terkîb-bend nazım şekliyle kaleme alınmış bir muharremiyye yer alır. Şair, bu bölümde Kerbelâ Hâdisesi ile ilgili muharrem ayına beş soru sorar, muharrem ayı da bu sorulara cevap verir. Muharremiyyenin ardından hâtime gelir. Tevfîk'in hâtime bölümünde, Hz. Hüseyin’in şehit edilişinin ardından gelişen hadiseleri anlatması beklenirken farklı konulara yöneldiği görülür. Bu bölümde; sırasıyla Müslim bin Akîl, Dıhyetü’l-Kelbî, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ile ilgili bazı kıssalar anlatılır. Bunların ardından mersiye, mensur olarak yazılmış dua bölümü ile tamamlanır.

Mersiyede kaside, mesnevî, müseddes-i mütekerrir, terkîb-i bend, gazel gibi farklı nazım şekilleriyle kaleme alınmış manzumeler yer almaktadır. Şairin mersiyede, muhtevaya uygun nazım şekilleri tercih ettiği görülmektedir. Hasan Tevfîk’in mersiyesi, Kerbelâ Hâdisesi’ni ele alışı ve üslubu bakımından orijinal bir eser olarak nitelendirilebilir. 

28 sayfadan müteşekkil mersiye, 21 Cemâziyelevvel 1293/14 Haziran 1876 tarihinde İstanbul’da basılmıştır. Esere dair bir bildiri sunulmuştur (Yekbaş 2010).

Şairin biyografisi için bk. “Tevfîk, Hasan”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tevfik-hasan