Çorlulu Zarîfî’nin çeşitli hikâyeleri ve manzum parçaları içeren eseri. Sebeb-i telîf bölümünde eserin ismi Râhatü’l-Ervâh olarak kaydedilmiştir. Sultan I. Ahmed’e (ö.1617) sunulmak üzere hazırlanan Râhatü’l-Ervâh 1013/1604-1605’te tamamlanmıştır.

Zarîfî Râhatü’l-Ervâh’ı; manzum ve mensur kısımlarıyla Sa‘dî-i Şîrâzî’nin (ö. 1292) Bostân ve Gülistân’ına ve Molla Câmî’nin (ö. 1492) Bahâristân’ına benzeyen bir eser meydana getirme amacıyla yazmıştır (Koyuncu 2020: 34). Çeşitli hikâyeler anlattığı mensur bölümleri manzum parçalarla geliştiren Zarîfî, oldukça hacimli manzum-mensur karışık bir eser ortaya koymuştur.

Râhatü’l-Ervâh; Allah’ın birliğinin anlatıldığı, Hz. Muhammed ve Sultan I. Ahmed’e övgülerin yapıldığı bir girişle başlar. Girişin ardından eserin yazılış sebeplerinin açıklandığı “bâ‘is-i te’lîf” ve eserin asıl konusunu oluşturan “âgâz-ı kitâb” kısımları gelir. “Âgâz-ı kitâb” bölümü sırasıyla, yaratılmışlarda Allah’a dair izlerin varlığı, iyi bir zevcenin özellikleri, nefse hâkim olma-belaya sabretme, cömertlik, tevekkül, ruhları rahatlatacak latifeler, padişah kıssaları ve aşk konularının işlendiği 8 ana başlıktan oluşur. Her başlık altında önce konuyla ilgili açıklamalar yapılır, ardından okuyucuların kıssadan hisse çıkarabilmesi için konuya uygun hikâye ve manzumeler kaydedilir. Râhatü’l-Ervâh, eserin sultanın eline ulaşması için dualar edilen kısa bir “hâtime” ile sona erer.

Râhatü’l-Ervâh’ın dili Zarîfî’nin diğer eserlerine kıyasla daha ağırdır. Özellikle mensur kısımlarda Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla örülü yoğun bir dil kullanılır. Kıssa, latife ve hikâyelerin anlatıldığı bölümlerde dilin sadeleştiği görülür. Râhatü’l-Ervâh’ta atasözleri, deyimler, bilmeceler, fıkralar ve gündelik yaşama dair unsurlar önemli yer tutar (Koyuncu 2020: 66-71). Eserdeki hikâyelerde dinî, tarihî, efsanevi birçok şahsiyetin isimleri geçer (Koyuncu 2020:72-78). Râhatü’l-Ervâh tüm bu özellikleriyle Osmanlı Türkçesi ve edebiyatının yanı sıra, Osmanlı kültür tarihi ve gündelik yaşamına ışık tutabilecek verileri barındıran zengin bir kaynaktır. Râhatü’l-Ervâh, Zarîfî’nin hayatına dair başka kaynaklarda ya da şairin diğer eserlerinde bulunmayan bilgiler içermesi nedeniyle edebiyat tarihi açısından da büyük öneme sahiptir.

Râhatü’l-Ervâh’ın kaynakları çok çeşitlidir. Eserdeki kimi hikâyeler, bölüm başlıkları ve manzum kısımlar değerlendirildiğinde Zarîfî’nin başta Bostân, Gülistân ve Bahâristân olmak üzere Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin (ö.1273) Dîvân-ı Kebîr’i, hocası Behiştî’nin (ö. 1571-1572) Heşt Behişt’i, Mesîhî (ö.1512) ve Bâkî (ö.1600) Dîvân’ları gibi birçok kaynaktan faydalandığı, kimi zaman bu kaynaklardan birebir alıntılar yaptığı görülür (Koyuncu 2020: 78-84). Bunların yanı sıra çeşitli siyerler, Dîvân ve Mihr ü Mâh mesnevisi gibi kendine ait eserler, Zarîfî’nin Râhatü’l-Ervâh’ı yazarken yararlandığı kaynaklar arasındadır (Koyuncu 2020: 78-84).

Râhatü’l-Ervâh’ın biri Türkiye’de, ikisi yurt dışında olmak üzere üç nüshası bulunmaktadır. Eserin üç nüshasına dayanan tenkitli metnini Fatih Koyuncu yayıma hazırlanmıştır (2020). Gülşah Taşkın Râhatü’l-Ervâh’ın “Mihr ü Mahabbet ve ‘Işk u Meveddet Beyânındadur” başlıklı 8. bölümünü Zarîfî’nin aşk anlayışı odağında incelediği bir makale yayımlamıştır (2010).

Şairin biyografisi için bk. “Zarîfî, Çorlulu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zarifi-corlulu