Şair ve yazar Recaîzade Mahmut Ekrem’e ait eser. Pejmürde, manzum-mensur karışık şekilde kaleme alınmıştır. Eserin içerisinde şiirlerden çok düz yazılar ön plana çıkmaktadır. Şiirlerdeki ana tema genel olarak tabiat, insan (kadın) ve aşktır. Ekrem, belirtilen bu ana temalara bağlı olarak küçük temleri şiirlerinde ufak ufak işlemiştir. Bu temler; Tanrı sevgisi, metafizik düşünce, ölüm, hüzün, melâl, gözyaşları, hayattan bıkkınlık şeklindedir (Parlatır 1995: 113-140).

Esere üslûp olarak bakıldığında şiirlerin ayrı bir dili olmasını savunan Ekrem’in bu düşüncesini yansıttığını görürüz. Nitekim şiirlerinde ağır bir dil ve Arapça-Farsça tamlamalı ifadeler hakimdir. Bununla beraber Ekrem, güzel söylenmiş yeni imaj ve deyişlerden, edebî sanatlardan eserinde çokça faydalanmıştır.

Pejmürde, Ekrem’in edebiyata dair görüşlerini dile getirmesi yönünden önemlidir. Nitekim Batılı anlamda bir edebiyatın nasıl olması gerektiğini yazar ayrıntılı şekilde belirtmiştir. Yazar, sanat ve edebiyat ilişkisini geniş bağlamda ele almış; üslûp, vezin, kafiye gibi konular hakkında yeni yorumlar ortaya koymuştur (Hacımale 2022: 49).

Eserin içerisindeki şiir ve düz yazıların başlıkları “Fâtiha-i Kelâm”, “Cür’et-i Şâ’irâne”, “Düşündüklerimden”, “Şeb-i Muzlim”, “Erbâb-ı Sanâyi’-i Nefîse”, “Perviz’den: Nasıl Buldum?”, “Demek ki”, “İlahî!”, “Bir İhtar”, “Oğlum Nijad’a”, “Sonbahar”, “Bahardan Bir Yaprak yahut Zemzeme’den Bir Nefha”, “Fesâhat-Belâgat”, “Edîb-Belîğ”, “Yine Hilâl-i Seher”, “Yine Perviz’den: İftitâh”, “Gördüm”, “Bir Manzume”, “Bu da Öyle”, “Mekke’de Fevt Olmuş Bir Zat İçin Kitâbe-i Seng-i Mezâr”, “İki Çocuk Bırakarak Hamile Olduğu Halde Terk-i Hayât Eden Genç Bir Kadın İçin Pederi Lisanından Söylenmiş Bir Mersiye”, “Bir Kızcağız İçin”, “Ayşe Mersiyesi Hakkında Bir Mektuptur”, “Yine Öyle Bir Mektup”, “Perviz’den Birkaç Fıkra Daha”, “Bülbül”, “Gül-Bülbül”, “Şevki Yok”, “Bir Kıta”, “Eski Bir Şey”, “Bir Gazel”, “Güzelim”, “Buhrân-ı Sevdâ”, “Küçüksu’da Bir Gece”, “Poesie”, “Tercüme-i Şi’r”, “Yine Perviz’den Birkaç Fıkra”, “Tecelli”, “Bu da Oğlum Emced İçin”, “Biraderim Ahmet Mithat Efendi Hazretlerine”, “Nijad’ın Bir Hiss-i Şâirânesidir ki Maarifin 184 Rakamlı Nüshasında Manzûr-ı Nazar-ı İftihâr Olan Manzûme-i İltifât Perverâneye Ma’tûftur”, “Yedi Senelik Bir Çocukta Sivri Bir Zekâ”, “Yâd Et”, “Terennüm”, “Bir Lâkırdı”, “Gazel”, “Kıta”, “Terennüm”, “Yine Pervizden”, “Terennüm”, “Mufaraka”, “Terennüm”, “İfâde-i Mahsûsa”, “Pejmürde” şeklindedir (Sazyek vd. 2014: 85-189).

Eser, 1311/1894 yılında İstanbul Âlem Matbaası’nda basılmıştır ve İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklarında Bel_Osm_K.01457 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır.

Şairin biyografisi için bk. “Recaizade Mahmut Ekrem”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahmut-ekrem-recaizade