Celvetî sûfîsi Aksaraylı Seyyid Hasan Rızâyî tarafından yazılmış eser, isminden de anlaşılacağı üzere, “mağfireti geniş Allah’ın sırlarından haberdar olan sadıkların çevresindeki gözlemlerden ya da sır ehlinden olan temiz insanlar arasındaki bir gezintiden ve bu gezintiden elde edilen haz”dan bahsetmektedir. Eser; Rızâyî’nin bazılarıyla görüştüğü Aksaraylı âlim, şair, müellif, mutasavvıf, sûfî, kadı ve bir kısım sâlih kişilerden kısaca söz eder. Eserde hakkında önemli bilgiler verilen kişilerin tamamı Aksaraylıdır ya da Aksaraylı olmasa bile Aksaray’da yaşamaktadır. Aksaray’da vefat etmiş ve bugün türbesi bu şehirde olan, meşhur mutasavvıf Şeyh Hamîdeddîn-i Aksarâyî (Somuncu Baba) ve onun ailesi hakkında bazı biyografik bilgilere de yer veren eser, bu şahıs hakkında henüz güncelliğini koruyan birtakım tartışmalara da önemli veriler sunmaktadır. Somuncu Baba ailesine damat olan Rızâyî’nin verdiği bilgiler konumu itibariyle kıymetlidir.

Otobiyografi, hatırat ve sergüzeşt-nâme özelliklerini de gösteren eserin merkezinde Rızâyî’nin kendisi bulunmakta olup onun biyografisi ve ailesi hakkında da mühim veriler sunulmakta; 17. yüzyıl Aksaray’ında şekillenmiş Halvetî, Celvetî, Mevlevî, Kalenderî gibi tasavvuf oluşumlarından ve onların müntesiplerinden bahsedilmektedir. Sultan I. Ahmed’in kendisiyle diyaloglar kurduğu ve meşhur devlet adamı Kuyucu Murad Paşa’nın da intisap ettiği Halvetî şeyhi Hamza Baba, Halvetî şeyhi Molla Ali Efendi, şair ve kadı Dânişî Şa’bân Efendi, Aziz Mahmûd Hüdâyî’nin samimi bağlılarından Kadı Abdurrahmân Aksarâyî (Rızâyî’nin babası), Seyyid Ahmed Çelebi (Rızâyî’nin kardeşi), Seyyid Muhammed Hoca Şâh (Rızâyî’nin oğlu), Aksaraylı Abdürrahîm Efendi, Aksaray kadısı Mimzâde Ahmed Efendi, Ulucami hatibi Hacı Abdülcelîl Efendi, Somuncu Baba’nın neslinden Şeyh Hâmid Efendi, muhtemelen Kalenderî abdallarından olan Külhanî Ali Dede ve Mevlevî Dervîş Osman eserde Rızâyî’nin kendileriyle ilişki kurduğunu belirttiği mühim kişiler olarak sayılabilir. Rızâyî’nin 17. yüzyıl Aksaray’ında bulunan tarihî, dinî ve kültürel yapılardan bahsetmesi, eseri ayrıca önemli kılmaktadır.

Eserin varlığından bizleri haberdar eden yine Rızâyî’nin kendisidir. El-Mahmûdiyye fî-Menâkıbı Ricâli’l-Bilâd adıyla isimlendirdiği eserinde Nüzhetü’l-Ebrâr’ın muhteviyatı hakkında bilgiler vermiştir. Eserden söz eden biyografik ve bibliyografik hiçbir kaynağa rastlanmamıştır. Arapça yazılması hasebiyle müellifinin bu dile ne kadar hakim olduğunu göstermesi açısından önem arz eden eser, İbrahim Hakkı Konyalı Kütüphanesinde (Selimiye Yazma Eserleri) Rızâyî’nin başka eserleri ile birlikte 65 numarada bulunmakta olup 154a-176a varakları arasını ihtiva etmektedir. Eserin ilk sayfalarında Türkçe manzum ve mensur kısımlar da vardır. Arapça metin, 157b’de başlamaktadır. Müellif, eserin sonunda 176a’da 1056 Şa‘bân/646 Eylül-Ekim tarihini atarak “Medînet-i Lazkiyye” yani Denizli şehrinde eserini yazdığını belirtmektedir. Eser Hasan Uçar ve Mustafa Şen tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. (Çağırıcı 2006: 26-27; Cankurt 2014: 119-129; Cankurt 2015: 139-150; Cankurt 2021: 65-91; Uçar-Şen 2017: 16-26)

Şairin biyografisi için bk. “Rızâî, Hasan Rızâî-i Aksarâyî” .Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/rizai-hasan-rizaii-aksarayi