- Yazar Biyografisi (TEİS)
Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Topal
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:19/12/2021
NUSRET-NÂME (SİLÂHDÂR FINDIKLILI MEHMED AĞA)
II. Mustafa ve III. Ahmed devirlerine ait vekâyinâmeSilâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa (d. 12 Rebîulevvel 1069/7 Aralık 1658 ö. 1139/1726-1727)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa'nın (d. 12 Rebîulevvel 1069/7 Aralık 1658 ö. 1139/1726-1727) II. Mustafa ve III. Ahmed devirlerine ait vekâyinâmesi. Müellif, Nusret-nâme`yi yazmasını II. Mustafa`nın istediğini, adını da yine sultanın talebi üzerine Nusret-nâme koyduğunu eserinin giriş kısmında beyan eder (Topal 2018: 31). Mehmed Ağa eserini II. Mustafa döneminde bitirmemiş, 1133 (1721) Niş Vakası`nın nihayetine kadar devam ettirmiştir (Topal 2018: 32). II. Ahmed`in vefatından itibaren Nusret-nâme`yi başlattığını belirten müellifin bu tarihde Zeyl-i Fezleke`yi bitirmiş olduğu anlaşılmaktadır. Cülustan kısa bir süre sonra II. Mustafa tarafından vazifelendirildiğini dikkate alacak olursak aynı sene içerisinde Nusret-name`yi yazmaya başladığını söyleyebiliriz.
Müellifin ilk müsveddelerine dair elimizde bir kayıt olmamasına rağmen bazı bendlerde "aşağıda zikr olunur", "âkıbet katllerine sebeb oldu" gibi ifadelerle sonraki yıllara atıflar yapması müsveddelerini biriktirerek daha sonra eserine kaydettiğini göstermektedir. Saray hizmetinde olduğu yılları ihtiva eden ilk kısım, 1106-1115/1695-1703 yıllarını yani II. Mustafa dönemini tafsil etmektedir. Mehmed Ağa`nın gözlemlerine dayanan bu bölümde, II. Ahmed`in vefâtı ve II. Mustafa`nın cülûsu, Avusturya seferleri, Lehistan ve Macaristan`daki karışıklıklar, Orta Macar Kralı Tökeli İmre`nin ilticası, donanmanın Akdeniz`deki faaliyetleri, Sakız`ın istirdadı, Azak Seferi gibi önemli hadiselere, mekânların ve şahısların fizikî tasvirlerine de yer verilerek işaret edilmiştir. Müellifin de içinde olduğu Zenta Savaşı’ndaki hezimetin sebepleri, verilen zayiat, Osmanlı Devleti ile Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya arasında cereyan eden ilişkiler, başta Karlofça Muahedesi olmak üzere yapılan anlaşmalar ve anlaşma metinleri eserde madde madde incelenmiştir. Kırım ahvali, doğudaki Kürt ve Türkmen ayaklanmaları, İran ile olan münasebetler ve yapılan yazışmalar yanında, Mehmed Ağa`nın tafsilatıyla verdiği mühim bahislerden birisi de Edirne Vakası`dır. II. Mustafa`nın hal‘ olunmasıyla neticelenen bu bahiste, çıkan karışıklıklar, Feyzullah Efendi ve akrabalarının faaliyetleri ve pâdişâhı nasıl iğfal ettikleri, nihayet Feyzullah Efendi`nin öldürülmesi anlatılmaktadır. Mehmed Ağa, II. Mustafa`nın vefatına ve biyografisine dair kıymetli bilgiler verdikten sonra 1115 (1703) senesini tamamlamıştır. Nusret-nâme`nin ikinci kısmı olarak değerlendirilen 1116-1133 (1704-1721) arası, müellifin saray hizmetinden uzak olduğu yıllara aittir. Mehmed Ağa bu kısmı yazarken çoğunlukla duyduklarıyla yetinmek durumunda kalmıştır. Devletin Avusturya, Engürüs, Mora, Venedik ilişkilerinin ve özellikle Baltacı Mehmed Paşa`nın Rusya seferlerinin ön planda olduğu bu bölüm 1133 (1721) Niş Vakası ile bitmektedir.
Nusret-nâme’nin, dördü İstanbul kütüphanelerinde (Karatay 1961: 282; İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları 1944: 260), biri Manisa’da (Parmaksızoğlu 1952: 3) ve biri de Viyana’da (Flügel 1865: 284) olmak üzere 6 nüshası bilinmektedir. Akdes Nimet Kurat, İsveç kralının Osmanlı Devleti`nin himayesinde olduğu yılları tafsil eden 1121-1125 (1709-1713) seneleri vekayiini, Nusret-nâme`nin Yıldız nüshasını kullanarak neşretmiştir (1943: 35-114). Eserin tenkitli metni Mehmet Topal tarafından yayımlanmıştır (2018).
Yazarın biyografisi için bk. "Silâhdâr Mehmed Ağa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/silahdar-mehmed-aga
Eserden Örnekler
Şevketlü ve azametlü ve mehâbetlü ve kudretlü şehriyâr-ı a‘zam ve şehen-şâh-ı mu‘azzam es-sultân ibnüˈs-sultân es-Sultân Mustafâ Hân efendimiz hazretleri ibtidâ-i cülûs-ı hümâyûn-ı meymenet-makrûnlarından berü vukû‘a gelecek fütûhât-ı celîle ve gazavât-ı cemîlelerin rûz-merre yazup Nusret-nâme tesmiye olunmasın bu abd-i ahkarları hâsodasında müverrih Fındıklılı Mehemmed kemterlerine tenbîh-i hümâyûn buyurmağın zerre-i nâ-tüvânları dahi müstaʻînen biˈllâhi teʻâlâ mübâşeret eyleyüp bin yüz altı senesi mâh-ı Cemâziyeˈl-âhiresiˈnin yirmi ikinci bâzâr güni ki Kânûn-ı sânîˈnin dahi yirmi yedisi idi, tulû‘-ı şemsden üçünci sâ‘atde bi-emriˈllâhi teʻâlâ ammîsi Sultân Ahmed Hân hazretleri damladan fevt olduğun… (Topal 2018: 66).
Kaynakça
Flügel, Gustav (1865). Die arabischen, perschen und türkischen Handscriften der Kaiserlich-Königlichen Hofbibliothek zu. II, Wien.
İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları (1944), İstanbul: Maarif Vekilliği.
Karatay, Fehmi Edhem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu. I, İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi.
Kurat, Akdes Nimet (1943). İsveç Kralı XII. Karl`ın Türkiye`de Kaldığı Zamana Ait Metinler ve Vesikalar. İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası.
Parmaksızoğlu, İsmet (1952). Manisa Genel Kütüphanesi Tarih-Coğrafya Yazmaları Kataloğu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Topal, Mehmet (2018). Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme İnceleme Metin (1106-1133/16951721). Ankara: TÜBA Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ZEYL-İ FEZLEKE (SİLÂHDÂR FINDIKLILI MEHMED AĞA) | Silahdâr Mehmed Ağa | Dr. Öğr. Üyesi merve KARAÇAY TÜRKAL |
Görüntüle | ||
2 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
3 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
9 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
10 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |