Mehmed Sa’îd Paşa’nın İbrâhîm el-Meydânî en-Nîsâbûrî (ö. 518/1124)’nin Mecma’u’l-Emsâl isimli eserinden Türkçeye muhtasar olarak tercüme ettiği mesel kitabı. Nuhbetü’l-Emsâl’de Arapça veciz, anonim ve kalıplaşmış ifadeler (mesel), “Arapçada yaygın olan meselleri bir araya” getirmiş olan Mecma’u’l-Emsâl’de olduğu gibi alfabetik olarak tertip edilmiştir. Meselin Arapça aslına, kısa bir Türkçe tercümesine ve ardından -varsa- hangi olay üzerine ve kim tarafından nakledildiğine yer verilen eserde Mecma’u’l-Emsâl’deki bazı mesellere açıklamalar eklenmiş bazıları kısaltılmış bazılarının da sadece Türkçe tercümeleri verilerek bırakılmıştır. Nuhbetü’l-Emsâl’de, 6000’den fazla meselin yer aldığı Mecma’u’l-Emsâl’den 330 “en güzel, açık ve sade” mesel “zor ve güç ıstılahlardan kaçınılarak” yer bulmuştur. Mesellerle ilgili farklı kaynaklardaki rivayetlere, nakillere başvurularak ve bu kaynaklar karşılaştırılarak eser zenginleştirilmiştir. Açıklamalar genel olarak akıcı ve secili ifadelerle verilerek metinde ahenk tesis edilmeye çalışılmıştır (Boran 2017: 31).

Nuhbetü’l-Emsâl, Diyârbekir Vilâyeti Matbaası’nda 25 Rebî’ü’l-evvel 1289/2 Haziran 1872’de basılmıştır. Eser, bir inceleme ve kısmen sadeleştirmeyle Latin harflerine aktarılarak basılmıştır (Boran 2017).

Mehmed Sa’îd Paşa’nın biyografisi için bk. “Sa'îd Paşa, Divan Efendisi-zâde Mehmed Sa’îd Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-pasa-divan-efendisizade-mehmed