Şeyh Sâdî-i Şirâzî’nin meşhur eseri Gülistân’a Kemalpaşa-zâde’nin nazire olarak yazdığı eseri. Nigaristân, 1 mukaddime ile 8 bâbdan oluşmaktadır. Müellif eserin mukaddimesinde Allah’a hamd ve Hz. Peygambere salât u selâmdan sonra yazılış sebebini anlatmaktadır. Buna göre bahar mevsimi seher vaktinde bir köşede otururken yanına gelen dostu Kemalpaşa-zâde’ye birlikte bahçeyi dolaşmayı teklif eder. Gezintiden dönerken dostunun hediye olarak kendisine topladığı çiçek demetini gören müellif ona, geçiçi olan bütün bu güzelliklere karşı kalıcı bir eser kaleme almayı düşündüğünü söyler. Arkadaşı Kemalpaşa-zâde’nin bu fikrini beğenerek onu destekler. Müellif bu doğrultuda Gülistân’a nazire olarak kaleme aldığı eserinde yer yer bu kitaptan alıntılar yaptığını çekinmeden dile getirmiş ve eserini dönemin sadrazamı İbrahim Paşa’ya ithaf etmiştir (Çiçekler 1994: 77).

Padişahların sîretinin anlatıldığı ilk bölüm 149 hikayeden oluşmaktadır. Bu hikayeler genel olarak geçmiş hükümdarlardan seçilmiştir. İkinci bölümde dünya malına tamah edilmemesi gereğinden bahisle dervişlerin hâlleri anlatılır. Üçüncü bölümde kanaat, dördüncü bölümde sükut ve söz söylemenin fazileti, beşinci bölümde aşk ve gençlik, altıncı bölümde zayıflık ve yaşlılık, yedinci bölümde terbiyenin insan üzerindeki etkisi, son bölümde ise sohbet adabı ile kaza ve kader hususları üzerinde durulur (Çiçekler 1994: 78-80).

Nigaristân’daki hikayelerin bazıları Gülistân’dan alınmıştır. Ancak Kemalpaşa-zâde bunları uzun tasvirlerle ve secili bir anlatımla işleyerek anlatılan hikayelere kendi üslubunun damgasını vurmuş, şiirleri de çoğu zaman değiştirmiştir. Gülistân’ın yanı sıra özellikle sufilerden bahsedilen bölümlerde, müellifin yine kendi üslup potasından geçirerek Nigaristân’a Attâr’ın Tezkiretü’l-Evliyâ isimli eserinden de alıntılar yaptığı görülmektedir (Çiçekler 1994: 77).

Yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerde tespit edilen pek çok nüshası bulunan Nigaristân üzerine bir doktora tezi hazırlanmıştır (Çiçekler 1994).

Müellifin biyografisi için bk. "İbn Kemâl, Kemâlpaşa-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibn-kemal