İzzet Alî Paşa’nın Nedîm’le müşterek yazdığı mektuptur. Fakat kaynaklarda daha çok İzzet’e ait gösterilmiştir. Mektubun diğer adı Tezkire-i Nigâriyye’dir (Nedîm Dîvanı, İÜ Ktp. 2829: 105a). Nigâr-nâme, bir gece mecliste sarhoş olan Nedîm’in sevgilisiyle arasında geçenleri ve yaşadığı cinsel olumsuzluğu Farsça bir kıta ile anlatmasıyla başlar. İzzet, bunu duyunca önce iki gazel, ardından Nedîm’e sevgilisi Âişe’nin ağzından “latîfegûne bir tezkire” kaleme alır. Nedîm, tezkirenin her fıkrasını şerh yoluyla cevaplar (Kutlar 2019: 301). Mektubun girişinde yazım sebebi belirtilerek Farsça kıta verilir, ardından kıtaya ve mektuba dair kısa bir açıklama yapılır. Nigâr-nâme’nin yazma Nedîm Dîvânı’nındaki nüshalarında bu giriş yoktur. Mektubun esas kısmında sırasıyla önce İzzet Alî Paşa’nın cümlesi, ardından Nedîm’in cevabı yer alır. Bu bölümde, farklı şairlerden Arapça, Farsça, Türkçe beyitlere ve mısralara yer verilir. Mektubun sonunda, tezkirenin Nedîm’i tekdir maksadıyla kaleme alınmadığı belirtilir.  

Nigâr-nâme’nin Arapça, Farsça, Türkçe iktibaslarla zenginleştirilmiş, müstehcen sözler ve argo ifadelerle yüklü, ağır bir dili vardır. Bu yönleriyle  Türk mizah edebiyatı ve mektup örnekleri içinde dikkati çekmiş bir eserdir. İzzet Alî Paşa ve Nedîm Dîvânlarının bazı yazma nüshalarında yer alan  Nigâr-nâme ikisi tenkitli metin (Aypay 1998; Kutlar 2019) olmak üzere üç kez yayımlanmıştır (Tanyıldız: 2017). Mektubun ikisi matbu toplam sekiz nüshası tespit edilmiştir. Matbu nüshalardan biri Nedîm Divanı (Boztepe 1338-1340: 223-227)’nın, diğeri Mecmû’a min-Nevâdiri’l-Üdebâ ve Âsâri’z-Zurefâ (Mehmed Tevfîk 1287: 49-56)’nın içindedir.

Şairin biyografisi için bk. “İzzet Ali Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/izzet-ali-pasa