Taşköprülüzâde'nin Hz. Peygamber, sahâbe ve tâbiîn ile din, hukuk, kelâm, tıp, astronomi âlimleri ve filozofların menkıbelerine dair eseri. Telifi Üsküp'te tamamlanmıştır (Baş 2005:107).

Taşköprülüzâde,  mukaddime kısmında eserinin muhteva, metot ve kaynakları hakkında bilgiler vermiştir. Eseri kaleme alış sebebini, örnek şahsiyetlerin hayat hikayelerini okumaya küçüklüğünden beri var olan ilgisine dayandıran müellif, bu çalışmasıyla tarih meraklılarına, gereksiz bilgi ve hikâyelerden arındırılmış, seçkin kişilerin biyografilerini içeren bir eser bırakmak istemiştir. 

Nevâdirü'l-Ahbar fî Menâkibi'l-Ahyâr, müellifin bu tarzdaki ilk denemesidir. 391 varaklık eser, sahabe, abid, zahid, fakih, filozof ve  müneccimlerden 1396 kişinin biyografisini içermektedir. Yazar, eserini yıllara göre değil, faydalanmak isteyen kimselere kolaylık olması bakımından alfabetik şekilde tertip etmiştir. Daha çok derleme mahiyetindeki bu eserde, onun Arap dilini kullanmadaki yeterlilik ve özgünlüğünü tespit etmek zordur. Çünkü bilgilerin çoğunluğunu alıntı yaptığı yazarların ifadelerini kısaltarak aktarmıştır (Baş 2005:108). 

Eserin dili, basit ve akıcıdır. Biyografileri verilen kişiler hangi meslek grubundan olurlarsa olsunlar, doğum ve ölüm tarihleri, nerede doğup yaşadıkları ve nerede öldükleri, öğrenim hayatları, hangi devlet bünyesinde bulundukları, görevleri, seyahatleri, kişisel özellikleri vs. (Baş 2005:109) gibi hususlar tabâkât kitaplarındaki yazım özelliklerine bağlı kalınarak verilmiştir. Taşköprülüzâde bu bilgileri yazarken  kendinden önce yazılmış terâcim ve tabâkât kitaplarını kendisine kaynak edinmiştir. 

Müellifin biyografisi için bk. “Taşköprî-zâde, Ahmed İsâmeddîn Ebülhayr Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü . http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/taskopruzade-ahmed-isameddin-ebulhayr